Trzustka to podłużny narząd mieszczący się zaotrzewnowo, w górnej części jamy brzusznej. Anatomicznie trzustkę można podzielić na:
• głowę, która jest otoczona pętlą dwunastnicy (początkowy odcinek jelita cienkiego),
• trzon, położony podłużnie, najczęściej na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego (L1),
• ogon, sięgający do wnęki śledziony.
Trzustka jest zbudowana z pęcherzyków wydzielniczych i przewodów wyprowadzających sok trzustkowy, które jako przewód trzustkowy główny (przewód Wirsunga) uchodzą do dwunastnicy. Miejsce ujścia przewodu nazywane jest brodawką Vatera. W brodawce przewód trzustkowy główny łączy się z drogami wyprowadzającymi żółć z pęcherzyka żółciowego.
Trzustka w 80-85% jest zbudowana z pęcherzyków spełniających funkcję zewnątrzwydzielniczą. Oznacza to, iż produkuje enzymy trawienne, substancje ułatwiające trawienie składników pokarmowych (tłuszczy, białek i węglowodanów). Pozostałe 15-20% masy trzustki odpowiada za funkcję wewnątrzwydzielniczą. Składają się na nią komórki tworzące tak zwane wyspy Langerhansa. Wydzielają one hormony do krwi, które regulują poziom glukozy w organizmie (glukagon i insulinę).
Zmiany złośliwe powstają, kiedy komórki zaczynają się dzielić bez kontroli.
W związku z różnymi komórkami tworzącymi trzustkę, mogą powstać guzy egzokrynne (zewnątrzwydzielnicze) oraz endokrynne (wewnątrzwydzielnicze).
60-70% guzów trzustki lokalizuje się w głowie trzustki.
Nowotwory trzustki wywodzą się w około 95% z komórek tworzących część zewnątrzwydzielniczą, przede wszystkim z komórek wyściełających przewody trzustkowe. Pozostałe nowotwory, wywodzące się z części wewnątrzwydzielniczej trzustki, nazywane są guzami neuroendokrynnymi trzustki (NET).
Guzy neuroendokrynne dzielą się na wydzielające do krwi hormony, które powodują określone objawy kliniczne, tzw. guzy czynne, oraz na nieprodukujące hormonów
(a jest ich większość), tzw. guzy nieczynne.
Nowotwory trzustki stanowią w Polsce około 3% wszystkich nowotworów. Ryzyko zachorowania jest większe u mężczyzn i rośnie z wiekiem. Rak brodawki Vatera występuje rzadko, stanowi około 0,2% nowotworów przewodu pokarmowego. Nowotwór trzustki jest rakiem o bardzo dużej złośliwości, cechuje się szybkim wzrostem miejscowym i dużą skłonnością do naciekania sąsiednich narządów, naczyń i nerwów. Tworzy przerzuty w otrzewnej, w węzłach chłonnych, wątrobie i narządach odległych.
Sfinansowane z budżetu Miasta Poznania