Radioterapia jak każda metoda leczenia onkologicznego może wywoływać szereg objawów ubocznych. Mogą one dotyczyć całego organizmu i objawiać się osłabieniem, zmęczeniem, apatią, co może znaleźć odzwierciedlenie w złych wynikach badań krwi oraz podatnością na infekcje. Objawy mogą być zróżnicowane pod względem czasu ich wystąpienia w stosunku do prowadzonej radioterapii oraz okolic ciała które poddane są naświetlaniu. Wczesne – występują w trakcie prowadzonej terapii i późne występujące po jej zakończeniu.
Zmiany zapalne skóry związane są z miejscowym uszkodzeniem naskórka i mają charakter odwracalny. Obok zniszczonego przez promienie naskórka, uszkodzeniu ulec mogą gruczoły łojowe i potowe skóry oraz mieszki włosów, co spowoduje ich wypadnięcie. Skóra nie spełnia w tym czasie swojej naturalnej funkcji ochronnej, stąd też okolica napromieniana może być miejscem inicjującym infekcje.
Okolica napromieniana może być zaczerwieniona a skóra ją pokrywająca złuszczać się. Czasami występuje również dokuczliwy świąd. Zmiany te zwykle ustępują po kilku bądź kilkunastu tygodniach choć może się zdarzyć, że skóra w okolicy napromienianej pozostanie przebarwiona.
Aby zapobiec negatywnym zjawiskom ze strony napromienianej skóry, warto stosować na miejsca podrażnione zasypki, używać bawełnianej nie przylegającej bielizny i nie stosować odzieży ze sztucznych tkanin.
Osoby poddawane radioterapii powinny unikać kąpieli – wskazany jest krótki prysznic w letniej wodzie z użyciem delikatnych kosmetyków o neutralnym ph nie drażniących skóry. Nie należy zażywać kąpieli w jeziorach i innych otwartych kąpieliskach. Nie należy wycierać skóry przez pocieranie ale osuszać przykładając delikatny miękki ręcznik aby nie drażnić okolicy napromienianej Nie należy stosować żadnych kosmetyków na samą okolicę napromienianą. Użycie kosmetyków na pozostałe części ciała warto skonsultować z lekarzem lub pielęgniarką.
W przypadku mężczyzn, u których napromieniana jest skóra twarzy należy zastosować golenie zarostu maszynką elektryczną i nie stosować kosmetyków po goleniu.
Występują zwykle w czasie terapii i prowadzą do upośledzenia czynności oddechowej płuc. Mogą przebiegać z objawami podwyższonej temperatury.
Zmiany zapalne przełyku to uboczny efekt napromieniania klatki piersiowej i braku zastosowania odpowiednich osłon zabezpieczających przed niepotrzebnym napromienianiem tego narządu. Objawami mogą być trudności w przełykaniu, pojawiający się ból przy połykaniu czy tez upośledzenie motoryki przełyku co przekłada się na proces przełykania.
Późne objawy uboczne po radioterapii występują czasami nawet po kilku latach od jej zakończenia. Mogą dotyczyć zmian w obrębie różnych narządów.
Popromienne zapalenie płuc - związane jest z ubocznym efektem prowadzonej radioterapii. Występować może po kilku miesięcy po zakończonym leczeniu. Objawy związane są ze spadkiem wydolności oddechowej, okresową dusznością czy osłabieniem. Często konieczna jest antybiotykoterapia i podawanie sterydów.
Popromienne zapalenie serca - najczęściej związane jest z napromienianiem klatki piersiowej i jego konsekwencje mogą być związane ze zwłóknieniem worka osierdziowego, co przekłada się na upośledzenie pracy serca.
Indukcja drugiego nowotworu - promieniowanie używane do radioterapii w celach leczniczych może niestety doprowadzić do powstania nowotworu w napromienianej okolicy lub bliskim jej sąsiedztwie. Najczęściej ma to związek z wysoką dawką zastosowanej radioterapii .
Obrzęki i ograniczenia ruchomości okolic napromienianych to efekt popromiennych uszkodzeń naczyń limfatycznych i powstającego w nich zastoju a następnie zwłóknień lub też uszkodzeń nerwów które mogą mieć również miejsce przy stosowanej radioterapii.
Polineuropatie, czyli dolegliwości bólowe związane z e zmianami w nerwach obwodowych powstałe na skutek uszkodzenia osłonek mielinowych nerwów.
Zaburzenia miesiączkowania przebiegające z okresowym zanikiem miesiączki.
U mężczyzn może dojść do osłabienie jakości nasienia.
W przypadku napromieniania okolic szyi może dojść do upośledzenia czynności tarczycy i konieczności włączenia odpowiedniego leczenia w tym zakresie
Powikłania po radioterapii są częstsze u osób które przeszły wcześniej chemioterapię.
Nudności i wymioty występujące przy radioterapii najczęściej związane są z napromienianiem jamy brzusznej, mózgu albo całego ciała. Najczęściej dochodzi do podrażnienia odpowiednich receptorów czego skutkiem jest opisywane zjawisko. Jako przeciwdziałanie podaje się leki przeciwwymiotne.
W przypadku napromieniania okolic jamy brzusznej może dojść do uszkodzenia nabłonka wyścielającego jelita, co w konsekwencji może doprowadzić do biegunek, wzdęć czy nie wchłaniania i nietolerancji niektórych produktów. Ważne jest wtedy również niedopuszczenie do odwodnienia i sprawdzanie poziomu elektrolitów.
Napromienianie okolic głowy i szyi może doprowadzić do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego, zniszczenia śluzówki górnego odcinka przewodu pokarmowego i oddechowego, co przekładać się będzie na występowanie dolegliwości bólowych trudności z gryzieniem połykaniem i oddychaniem, czy z zaburzeniami smaku lub węchu. Pomocne w takich sytuacjach jest płukanie jamy ustnej roztworem rumianku lub solą fizjologiczną, roztworami witaminy A czy używanie stosownych żeli.
Aby zminimalizować skutki uboczne warto przed rozpoczęciem planowanej radioterapii zlikwidować potencjalne miejsca gromadzenia się bakterii, a więc odwiedzić stomatologa, ginekologa a w razie potrzeby laryngologa.
W czasie całego procesu radioterapii wskazana jest dbałość o higienę ciała, nie narażanie się na przegrzanie, unikanie alkoholu i nikotyny oraz unikanie kontaktu z osobami chorymi na infekcje wirusowe lub bakteryjne.
W czasie radioterapii i kilkanaście tygodni po leczeniu promieniami, jeśli pole napromieniane obejmowało lub sąsiadowało z przewodem pokarmowym, warto przestrzegać diety lekkostrawnej pozbawionej ostrych przypraw, opartej raczej na produktach bezglutenowych, gotowanych warzywach, kaszach i kleikach, gotowanym i duszonym mięsie. Należy unikać płynów gazowanych i alkoholu. Przejście do diety normalnej powinno odbywać się stopniowo i być rozciągnięte na kilkanaście tygodni.
Miejscowa martwica tkanek – może wystąpić na skutek wydostania się cytostatyków podawanych dożylnie poza naczynie i doprowadzić do zniszczenia otaczających tkanek i uszkodzenia nerwów czy naczyń. Ze zjawiskiem martwicy możemy mieć do czynienia również w przypadku radioterapii. Najczęściej jest to efekt uboczny wysokiej dawki terapeutycznej, którą zastosowano na daną okolicę.
Zespoły paraneoplastyczne - jest zespół objawów chorobowych występujących ze strony różnych narządów na skutek rozwoju choroby nowotworowej. Najczęściej objawy te ustępują po wyleczeniu choroby nowotworowej. Ich występowanie to konsekwencja zmian w układzie immunologicznym osoby chorej albo układzie hormonalnym, co objawia się wydzielaniem różnych hormonów. Najczęściej zespoły te nie mają związku z leczeniem choroby ale jej obecnością w organizmie.
Dzień dobry
Dzieje się u mnie coś dziwnego.Jestem po 8 naświetlaniach. Po 5 przestały mi rosnąć włosy pod obiema pachami po stronie naświetlanej (prawej ) i po stronie lewej nienaświetlanej.Przed radioterapią włosy zaczeły już rosnąć (chemię skończyłam w sierpniu).Od pazdziernika depilowałam regularnie pachy .Boję się że na głowie też przestały rosnąć . Proszę o poradę co to może być.Rozmawiałam z lekarzem zapewnił że na stronę lewą promieniowanie wogóle nie sięga.
Może się tak zdarzyć że cebulki włosów ulegną osłabieniu i włosy wypadną lub przestana rosnąc. Jednak po zakończeniu leczenia w przeciągu kilku kilkunastu tygodni wszystko powinno wrócić do normy.
MÓj ojciec lat 87 skończył radioterapię krtani ( rak głośni)12 grudnia - 17 lamp,
w marcu zaczęło go boleć ucho i boli dalej, czy może to być popromienny ból czy należy liczyć się bardziej z e wznowieniem choroby? Lekarz zaproponował pobranie materiału (biopsie) i założenie rurki aby swobodnie oddychać(popromienne opuchlizna )CO właściwie robić? aby godziwie do końca żyć...
Proponuje zaakceptować sugestie lekarza prowadzącego.
Witam. W grudniu 2017 zakończyłam radiochemioterapię i 4 brachyterapie (rak płaskonabłonkowy szyjki macicy II B) 3 kwietnia 2018 mam kontrolną wizytę w centrum onkologicznym i lekarz skieruje mnie najprawdopodobniej na rezonans USG jamy brzucha itd. w celu ustalenia czy rak został zwalczony. Ogólnie czuję się nie najgorzej ale czasami mam różne dolegliwości, przede wszystkim jestem bardzo nadpobudliwa, rozdrażniona, mam lęki nie mogę spać, czuję w ustach jakiś dziwny posmak. Bardzo boję się że nadal mam raka. Chciałabym nadmienić że nie czuję bólu w okolicach szyjki macicy jak to miało miejsce przed naświetleniami tylko czasami lekko ćmi tak jakby przed miesiączką. Chociaż brak już u mnie miesiączki ( 50 lat) Czy te dolegliwości to tylko skutki uboczne po radiochemioterapii i brachyterapii? Biorę też sterydy i po nich źle się czuję. Czy mogę odstawić sterydy? Lekarz przepisał mi inne ale już sama nie wiem czy moje złe samopoczucie to objawy uboczne po radiochemioterapii, sterydach czy po prostu rak nie został uleczony. Bardzo się boję wyników. Proszę o pomoc.
Objawy które Pani opisuje to skutki uboczne stosowanego leczenia. Taki stan może się jeszcze utrzymywać. Nie są to objawy świadczące o obecności choroby. Co do sterydów i ich odstawienia to musi to być uzgadniane z lekarzem.
Moj mąż jest 3miesiące po chemio i radioterapii (rak migdała)35 naświetlań. W dalszym ciągu ma uporczywy ból zębow . Czy to jest normalne?
Należałoby najpierw sprawdzić stan uzębienia aby wykluczyć przyczynę bólu związaną z ubytkami. Może też jednak być to ból związany z efektem ubocznym zastosowanego leczenie i porażeniem któregoś z nerwów. Wskazana byłaby konsultacja stomatologa lub chirurga szczękowego.
W czerwcu zakończyłam leczenie raka szyjki macicy - radiochemioterapia + brachyterapia, mam w pochwie zrosty tak, że szyjka jest wyczuwalna jakby za ścianką, Obawiam się, że może to uniemożliwić badanie cytologiczne, jak mam z tym postępować (nie jestem w chwili obecnej aktywna seksualnie)?
Bez badania ginekologicznego trudno się ustosunkować do tego problemu. Powinna Pani skontaktować się z lekarzem który prowadził radioterapię
Witam, czy po zakonczeniu radioterapi radykalnej moge pojechac do sanatoruim , jesli tak to do gdzie , mieszkam nad morzem , ?dziekuje , pozdrawiam
W okresie rekonwalescencji po radioterapii nie jest zalecana zmian klimatu.
Witam,w marcu zakończyłam radioterapię gruczolaka przysadki,nie miałam żadnych skutków ubocznych a teraz od tygodnia jestem bardzo słaba,szybko się męczę i tracę kontakt z rzeczywistością. czy to mogą byc jakieś spóżnione efekty naświetleń?Wyniki krwi mam dobre.Pozdrawiam Iwona
Tak, tak się zdarza. Proszę się skontaktować z lekarzem prowadzącym radioterapie.
Witam serdecznie . Mój tato miał radioteriapie punktową prostaty .... przez 4 tyg. był naświetlany punktowo , ma wprowadzony znacznik złota podobno nowa metoda leczenia , przez okres naświetlania był cały pokreślony markerem by promienie dochodziły do głownego miejsa czy prostaty .... po radioterapii czuje się źle mineło 8 dni po zakończeniu leczenia jest mu bardzo zimno ma dreszcze , no i bardzo czesto chodzi do toalety w nocy co 5 min wstaje z łóżka , no i dziś bardzo się zdenerwowałam bo strasznie bolał go penis nie mógł zrobić siku , krzyczał z bólu prośba o odp . Monika
Proszę się jak najszybciej skontaktować z urologiem.
Witam,moja mama rok temu miala nawrot raka warg sromowych. Usunięto jej węzły chłonne.Rana nie goiła sie więc miała radioterapie.Wszystko przebiegało prawidłowo ale 2 tygodnie temu dostała straszne bóle.Nie umie siedzieć i do tego miejsce naświetlań jest spuchnięte i uchodzi woda o przykrym zapachu.Obecnie jest w szpitalu.Czy istnieje szansa poprawy.Prosze o informacje.
Ten obrzęk i ból to zapewne odczyn popromienny który powstał na skutek naświetlań. Jeśli jest w szpitalu to powinni sobie z tym problemem poradzić.
Mój mąż jest 11 mcy po operacji żołądka. usunięto mu cały żołądek i węzły chłonne żołądka , trzustki , wątroby i dwunastnicy. Przeszedł radio i chemioterapię jadł bardzo niewielkie ilości pokarmów jako uzupełnienie żywienia pozajelitowego.. Od 3 m-cy nie może nic jeść jak napije się herbaty to zaraz wymiotuje . Wyniki ma dobre nie stwierdzono przerzutów . Nie wiem jak mu pomóc czy jest to efekt radioterapii , czy ktoś też miał takie objawy proszę o odpowiedź.
TO mogą być skutki uboczne leczenia. Warto by się skonsultować z chirurgiem który przeprowadzał zabieg.
Potrzebujesz wiedzy lub porady?