Radioterapia jak każda metoda leczenia onkologicznego może wywoływać szereg objawów ubocznych. Mogą one dotyczyć całego organizmu i objawiać się osłabieniem, zmęczeniem, apatią, co może znaleźć odzwierciedlenie w złych wynikach badań krwi oraz podatnością na infekcje. Objawy mogą być zróżnicowane pod względem czasu ich wystąpienia w stosunku do prowadzonej radioterapii oraz okolic ciała które poddane są naświetlaniu. Wczesne – występują w trakcie prowadzonej terapii i późne występujące po jej zakończeniu.
Zmiany zapalne skóry związane są z miejscowym uszkodzeniem naskórka i mają charakter odwracalny. Obok zniszczonego przez promienie naskórka, uszkodzeniu ulec mogą gruczoły łojowe i potowe skóry oraz mieszki włosów, co spowoduje ich wypadnięcie. Skóra nie spełnia w tym czasie swojej naturalnej funkcji ochronnej, stąd też okolica napromieniana może być miejscem inicjującym infekcje.
Okolica napromieniana może być zaczerwieniona a skóra ją pokrywająca złuszczać się. Czasami występuje również dokuczliwy świąd. Zmiany te zwykle ustępują po kilku bądź kilkunastu tygodniach choć może się zdarzyć, że skóra w okolicy napromienianej pozostanie przebarwiona.
Aby zapobiec negatywnym zjawiskom ze strony napromienianej skóry, warto stosować na miejsca podrażnione zasypki, używać bawełnianej nie przylegającej bielizny i nie stosować odzieży ze sztucznych tkanin.
Osoby poddawane radioterapii powinny unikać kąpieli – wskazany jest krótki prysznic w letniej wodzie z użyciem delikatnych kosmetyków o neutralnym ph nie drażniących skóry. Nie należy zażywać kąpieli w jeziorach i innych otwartych kąpieliskach. Nie należy wycierać skóry przez pocieranie ale osuszać przykładając delikatny miękki ręcznik aby nie drażnić okolicy napromienianej Nie należy stosować żadnych kosmetyków na samą okolicę napromienianą. Użycie kosmetyków na pozostałe części ciała warto skonsultować z lekarzem lub pielęgniarką.
W przypadku mężczyzn, u których napromieniana jest skóra twarzy należy zastosować golenie zarostu maszynką elektryczną i nie stosować kosmetyków po goleniu.
Występują zwykle w czasie terapii i prowadzą do upośledzenia czynności oddechowej płuc. Mogą przebiegać z objawami podwyższonej temperatury.
Zmiany zapalne przełyku to uboczny efekt napromieniania klatki piersiowej i braku zastosowania odpowiednich osłon zabezpieczających przed niepotrzebnym napromienianiem tego narządu. Objawami mogą być trudności w przełykaniu, pojawiający się ból przy połykaniu czy tez upośledzenie motoryki przełyku co przekłada się na proces przełykania.
Późne objawy uboczne po radioterapii występują czasami nawet po kilku latach od jej zakończenia. Mogą dotyczyć zmian w obrębie różnych narządów.
Popromienne zapalenie płuc - związane jest z ubocznym efektem prowadzonej radioterapii. Występować może po kilku miesięcy po zakończonym leczeniu. Objawy związane są ze spadkiem wydolności oddechowej, okresową dusznością czy osłabieniem. Często konieczna jest antybiotykoterapia i podawanie sterydów.
Popromienne zapalenie serca - najczęściej związane jest z napromienianiem klatki piersiowej i jego konsekwencje mogą być związane ze zwłóknieniem worka osierdziowego, co przekłada się na upośledzenie pracy serca.
Indukcja drugiego nowotworu - promieniowanie używane do radioterapii w celach leczniczych może niestety doprowadzić do powstania nowotworu w napromienianej okolicy lub bliskim jej sąsiedztwie. Najczęściej ma to związek z wysoką dawką zastosowanej radioterapii .
Obrzęki i ograniczenia ruchomości okolic napromienianych to efekt popromiennych uszkodzeń naczyń limfatycznych i powstającego w nich zastoju a następnie zwłóknień lub też uszkodzeń nerwów które mogą mieć również miejsce przy stosowanej radioterapii.
Polineuropatie, czyli dolegliwości bólowe związane z e zmianami w nerwach obwodowych powstałe na skutek uszkodzenia osłonek mielinowych nerwów.
Zaburzenia miesiączkowania przebiegające z okresowym zanikiem miesiączki.
U mężczyzn może dojść do osłabienie jakości nasienia.
W przypadku napromieniania okolic szyi może dojść do upośledzenia czynności tarczycy i konieczności włączenia odpowiedniego leczenia w tym zakresie
Powikłania po radioterapii są częstsze u osób które przeszły wcześniej chemioterapię.
Nudności i wymioty występujące przy radioterapii najczęściej związane są z napromienianiem jamy brzusznej, mózgu albo całego ciała. Najczęściej dochodzi do podrażnienia odpowiednich receptorów czego skutkiem jest opisywane zjawisko. Jako przeciwdziałanie podaje się leki przeciwwymiotne.
W przypadku napromieniania okolic jamy brzusznej może dojść do uszkodzenia nabłonka wyścielającego jelita, co w konsekwencji może doprowadzić do biegunek, wzdęć czy nie wchłaniania i nietolerancji niektórych produktów. Ważne jest wtedy również niedopuszczenie do odwodnienia i sprawdzanie poziomu elektrolitów.
Napromienianie okolic głowy i szyi może doprowadzić do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego, zniszczenia śluzówki górnego odcinka przewodu pokarmowego i oddechowego, co przekładać się będzie na występowanie dolegliwości bólowych trudności z gryzieniem połykaniem i oddychaniem, czy z zaburzeniami smaku lub węchu. Pomocne w takich sytuacjach jest płukanie jamy ustnej roztworem rumianku lub solą fizjologiczną, roztworami witaminy A czy używanie stosownych żeli.
Aby zminimalizować skutki uboczne warto przed rozpoczęciem planowanej radioterapii zlikwidować potencjalne miejsca gromadzenia się bakterii, a więc odwiedzić stomatologa, ginekologa a w razie potrzeby laryngologa.
W czasie całego procesu radioterapii wskazana jest dbałość o higienę ciała, nie narażanie się na przegrzanie, unikanie alkoholu i nikotyny oraz unikanie kontaktu z osobami chorymi na infekcje wirusowe lub bakteryjne.
W czasie radioterapii i kilkanaście tygodni po leczeniu promieniami, jeśli pole napromieniane obejmowało lub sąsiadowało z przewodem pokarmowym, warto przestrzegać diety lekkostrawnej pozbawionej ostrych przypraw, opartej raczej na produktach bezglutenowych, gotowanych warzywach, kaszach i kleikach, gotowanym i duszonym mięsie. Należy unikać płynów gazowanych i alkoholu. Przejście do diety normalnej powinno odbywać się stopniowo i być rozciągnięte na kilkanaście tygodni.
Miejscowa martwica tkanek – może wystąpić na skutek wydostania się cytostatyków podawanych dożylnie poza naczynie i doprowadzić do zniszczenia otaczających tkanek i uszkodzenia nerwów czy naczyń. Ze zjawiskiem martwicy możemy mieć do czynienia również w przypadku radioterapii. Najczęściej jest to efekt uboczny wysokiej dawki terapeutycznej, którą zastosowano na daną okolicę.
Zespoły paraneoplastyczne - jest zespół objawów chorobowych występujących ze strony różnych narządów na skutek rozwoju choroby nowotworowej. Najczęściej objawy te ustępują po wyleczeniu choroby nowotworowej. Ich występowanie to konsekwencja zmian w układzie immunologicznym osoby chorej albo układzie hormonalnym, co objawia się wydzielaniem różnych hormonów. Najczęściej zespoły te nie mają związku z leczeniem choroby ale jej obecnością w organizmie.
Jestem po operacji oszczędzającej piersi , został mi rowniez usunięty węzeł wartowniczy. Zażywam Tamoxifen-EGIS za dwa tygodnie mam sie zgłosić na radioterapie. Czy to że zażywam ten lek nie koliduje z naświetlaniem. Czy mozna brac jedno i drugie.
Absolutnie nie ma przeszkód aby stosować jedno i drugie leczenie jednoczasowo.
W TK klatki piersiowej wykazane zostały zgrubienia opłucnej w kilku miejscach jako skutki oboczne radioterapii. Czy istnieje zagrożenie, że może zarosnąć cała opłucna? Czy jest jakieś farmakologiczne leczenie tych zmian a może operacyjne? Radioterapia była przeprowadzona po operacji guza na opłucnej z rozpoznaniem międzybłoniaka opłucnej.
Ryzyko zarośnięcia opłucnej istnieje, stąd tez wskazany jest stały monitoring. Istnieją możliwości farmakologiczne, profilaktyki takiego stanu.
Choruję na międzybłoniaka opłucnej. Jestem po operacji guza i po radioterapii 25 cykli skończone w czerwcu 2013 r. W badaniu TK z listopada 2013 i marca 2014 wykazane są zgrubienia opłucnej w kilku miejscach jako zmiany popromienne. Odczuwam też ból w klatce piersiowej i ręce po stronie naświetlania. Czy skutki uboczne napromieniowania mogą cofnąć się, czy też zostaną już na zawsze.
Przy tego typu nowotworze i takiej terapii cofnięcie się zmian będzie bardzo trudne.
Witam jestem po operacji guza ślinianki i pełnej radioterapi mam pytanie co mogę stosować na spaloną skórę twarzy?Dodam tylko że minęło już sześć miesięcy od naświetleń a moja skóra po tej stronie twarzy wgląda jak u staruszki,ja mam 38 lat.Proszę o pomoc
Trudno udzieli porady w tej kwestii nie widząc pacjenta. Sugeruje rozmowę z radioterapeuta który prowadził naświetlania.
Czy można uśmierzyć ból kiedy stwierdzono u mamy popromienne zapalenie pęcherza i nic nie pomaga?
Nie ma bólu nie do opanowania, Najlepiej skonsultować się w Poradni do Walki z Bólem. Jest w zasadzie przy każdym szpitalu onkologicznym.
Jestem po operacji nad pochwowego usunięcia macicy z przydatkami (1b g3) odbyłam radioterapie 3tyg. temu , obecnie zabolało mnie w lewym dolnym boku w lędźwiach. czy to skutek uboczny a może przerzut .
Raczej efekt uboczny radioterapii. Często pojawia się tego typu dolegliwość w tym okresie po naświetlaniach.
Witam. Jestem po operacji usunięcia raka ślinianki przyusznej i radykalnej radioterapii, od której minęło 8 miesięcy. Większość skutków ubocznych minęło , ale pozostał a wręcz powiększył się obrzęk twarzy i szyi po jednej stronie, szczególnie pod okiem.Czy są jakieś sposoby żeby temu zaradzić?
Mogło dojść do zastoju chłonki następowego zwłóknienia. Musiałby to obejrzeć chirurg i rehabilitant.
WITAM jestem bardzo zaniepokojona ojciec zakończył chemioterapie i radioterapie po czym bardzo osłabł i schudł problem i zadyszkę ma po najmniejszym ruchu nie ma mowy o jakimkolwiek spacerze samo ubranie się sprawia mu straszny kłopot , stracił też apetyt proszę o poradę jak możemy mu pomóc.
A z jakim nowotworem mamy do czynienia?
Jestem po operacji chondrosarcoma w stawie kolanowym i radioterapii w 1998. Przez 12 lat byłam sprawna iw miarę dobrze chodziłam. Od 3 lat mam zablokowany staw kolanowy chodzę na usztywnionej nodze, ból się nasila. Rezonanse, zdjęcia ostatnie na onkologii, stwierdzono martwicę kości, uszkodzenie szpiku kostnego podczas radioterapii. Byłam u kilku ortopedów, żaden nie podjął leczenia ani nie udzielił mi informacji co dalej będzie. Chcę znać tylko prawde nawet tą najgorszą.
Niestety zmiany w kościach występujące po leczeniu radioterapią w większości przypadków są nieodwracalne.
czy po radioterapi nowotwor zlosliwy szyjki macicy czy moze do skutkow ubocznych zaliczyc wzdety brzuch czy to co innego
Taki objaw może być objawem ubocznym po radioterapii szyjki macicy. Proszę się kontaktować z lekarzem prowadzącym radioterapie aby temu zaradzić.
Potrzebujesz wiedzy lub porady?