Diagnostyka raka tarczycy rozpoczyna się na etapie wywiadu chorobowego, w trakcie którego analizuje się czynniki ryzyka wystąpienia nowotworu. Następnym etapem jest badanie palpacyjnie szyi pacjenta, w trakcie którego ocenia się wielkość tarczycy; obecność, wielkość, twardość i ruchomość guzków oraz przeprowadza badanie węzłów chłonnych szyi.
Pierwszym badaniem obrazowym z wyboru jest badanie USG tarczycy i węzłów chłonnych. Badanie to pozwala na dokładną ocenę wielkości i budowy tarczycy, ocenę wielkości i cech stwierdzanych guzków oraz ocenę węzłów chłonnych.
Wskazaniami do badania ultrasonograficznego (USG) tarczycy są:
- wyczuwalny guzek tarczycy lub powiększenie tarczycy (wole) albo guzek tarczycy uwidoczniony w innych badaniach obrazowych (na szczególną uwagę zasługuje wystąpienie guzka przed 20. rż. lub po 60. rż.);
- powiększenie węzłów chłonnych szyi bez związku z infekcją;
- rodzinny wywiad dotyczący raka tarczycy;
- ekspozycja szyi na promieniowanie jonizujące w wywiadzie.
Badania USG tarczycy nie wykonuje się w ramach profilaktyki przesiewowej.
Wskazaniem do wykonania biopsji cienkoigłowej ( BAC) pod kontrolą USG jest obecność guzka (potwierdzona zmiana ogniskowa w USG) o średnicy 1 cm lub 5 mm przy obecności dodatkowych czynników ryzyka złośliwości.
Ponadto wskazaniami do biopsji cienkoigłowej ( BAC) zmiany ogniskowej tarczycy są:
- stwierdzenie przerzutów raka tarczycy;
- zwiększone stężenie KALCYTONINY;
- nosicielstwo mutacji RET;
- wymiar zmiany ≥1 cm.
BAC pozwala na rozpoznanie raka brodawkowatego , jednak nie umożliwa odróżnienia raka pęcherzykowego od gruczolaka pęcherzykowego – niezbędne w tym przypadku jest badanie histopatologiczne po operacji wycięcia fragmentu lub całości tarczycy.
Markery nowotworowe we krwi pacjenta nie mają znaczenia w rozpoznawaniu nowotworu tarczycy ( z wyjątkiem raka rdzeniastego tarczycy) służą monitorowaniu przebiegu leczenia.
1) Kalcytonina:
- Służy do rozpoznania i monitorowania raka rdzeniastego tarczycy.
2) Tyreoglobulina:
- Służy do wykrywania pozostałości/nawrotów zróżnicowanych raków tarczycy ( rak brodawkowaty i pęcherzykowy) po leczeniu.
- Stężenie tyreoglobuliny we krwi nie ma znaczenia w rozpoznaniu zróżnicowanych nowotworów tarczycy.
Kliniczne czynniki ryzyka, które mogą świadczyć o złośliwości zmiany w tarczycy to:
- Powiększenie węzłów chłonnych szyi,
- Przerzuty do węzłów chłonnych lub przerzuty odległe,
- Powiększanie się zmiany ogniskowej w kolejnych badaniach USG,
- W badaniu stwierdzenie : guzek twardy, zrośnięty z otoczeniem, wielkość guzka 4 cm,
Czynniki ryzyka świadczące o złośliwości zmiany to:
- Chrypka wynikająca z porażenia nerwu krtaniowego wstecznego w wyniku znacznego rozmiaru guza lub pojawienia się przerzutów,
- Ekspozycja szyi na promieniowanie jonizujące w wywiadzie pacjenta,
- Występowanie rodzinne raka tarczycy,
- Wiek 20 lat i 60 lat w momencie rozpoznania raka tarczycy.
Sfinansowane z budżetu Miasta Poznania