Rak szyjki macicy to nowotwór złośliwy powstający w komórkach nabłonkowych błony śluzowej szyjki macicy. Stanowi czwarty najczęściej występujący nowotwór wśród kobiet, z liczbą ponad 500 tys. nowych zachorowań na świecie w 2018 r.. Największą zapadalność na raka szyjki macicy rejestruje się w krajach rozwijających się, m.in. w Malawi, Zambii i Zimbabwe; są to kraje, gdzie nie ma skutecznie działającego systemu profilaktyki. W Polsce, w 2018r. zdiagnozowano ponad 2600 przypadków raka szyjki macicy.
Szyjka macicy (łac. cervix) to część macicy, tworząca kanał między jamą macicy, a pochwą. To położenie między dwoma narządami ma wpływ na specyficzną budowę komórkową szyjki, którą można podzielić na 2 części:
Między tymi częściami występuje tzw. strefa przejściowa (ang. transformation zone), gdzie komórki gruczołowe zmieniają się w komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego, który dalej wyściela pochwę. Proces zmiany jednego nabłonka w drugi nazywa się metaplazją płaskonabłonkową i jest zjawiskiem fizjologicznym.
Rak szyjki macicy ma ścisły związek z infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego, inaczej zwanym wirusem HPV. Ten patogen, dzięki specjalnym białkom, potrafi manipulować ludzkimi genami, co może doprowadzić do rozwoju nowotworu. Wirus HPV powoduje powstanie stanu przedrakowego, zwanego szyjkową neoplazją wewnątrznabłonkową (ang. cervical intraepithelial neoplasia, CIN). Z takich zmian, w ciągu kilkunastu lat, może rozwinąć się złośliwy nowotwór.
Najczęściej spotykanymi nowotworami złośliwymi szyjki macicy są:
Profilaktyka raka szyjki macicy jest aktualnie jedną z najskuteczniejszych na świecie. Głównymi jej elementami są regularne badania cytologiczne oraz szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego. Ponadto, istotnymi czynnikami ochronnymi są bezpieczne zachowania seksualne (m.in. używanie prezerwatyw, ograniczenie liczby partnerów seksualnych), niepalenie tytoniu i odpowiednia dieta.
Sfinansowane z budżetu Miasta Poznania