Wczesne wykrywanie. Symptomy, objawy
Nowotwory płuca w bardzo wczesnych stadiach zaawansowania zazwyczaj są bezobjawowe i bywają czasami wykrywane w badaniach radiologicznych wykonanych z innych przyczyn.
Do typowych objawów nowotworów klatki piersiowej należy ograniczenie wydolności oddechowej lub duszność, ból w klatce piersiowej, krwioplucie lub częste zapalenia płuc (przewlekły kaszel występuje u 75% pacjentów, odksztuszanie). Ten ostatni objaw wynika z gorszej drożności dużych oskrzeli i tendencji do zalegania wydzieliny, która łatwo ulega infekcjom. U palaczy tytoniu często następuje zmiana charakteru kaszlu.
Ból, promieniujący do górnej kończyny, często spowodowany jest guzem znajdującym się w górnej części płuc. Duszność może być spowodowana nagromadzeniem płynu w jamie opłucnowej (najczęściej w przebiegu międzybłoniaka opłucnej). Chrypka, spowodowana uszkodzeniem nerwu krtaniowego pojawia się, gdy guz znajduje się po lewej stronie klatki piersiowej. W guzach zlokalizowanych centralnie może wystąpić zespół żyły głównej górnej, objawiający się obrzękiem i zaczerwienieniem szyi i głowy.
Wszystkie powyższe objawy nie są charakterystyczne wyłącznie dla nowotworów klatki piersiowej i mogą występować również w innych chorobach, w tym nienowotworowych.
Większość nowotworów klatki piersiowej przebiega bardzo agresywnie, dlatego pierwszymi objawami są te wywołane przez przerzuty. Powiększenie węzłów chłonnych nadobojczykowych, szyjnych lub pachowych, zaburzenia neurologiczne (napady drgawek, zaburzenia równowagi).
Ponadto rozwijającemu się rakowi płuca często towarzyszą inne objawy tzw. „objawy ogólne” bóle kostno-stawowe, ogólne osłabienie, zmniejszenie masy ciała, utrata apetytu, podwyższona temperatura (zwykle utrzymująca się ok. 37°C), zaburzenia czucia, zakrzepowe zapalenie żył.
Diagnostyka
Diagnostyka raka płuc rozpoczyna się zazwyczaj wykonaniem zdjęcia RTG klatki piersiowej. Natomiast prawidłowy RTG klatki piersiowej nie wyklucza nowotworu płuca. Podejrzany obraz radiologiczny płuc, potwierdza się wykonaniem TK klatki piersiowej (tomografia komputerowa). TK pozwala ocenić zaawansowanie miejscowe guza i powiększenie węzłów chłonnych.
Diagnostyka raka płuc może być rozszerzona o badanie pozytonowej emisyjnej tomografii, tzw. PET w połączeniu z tomografią komputerową. Badanie PET-TK ułatwia wykrycie niewielkich zmian przerzutowych w węzłach chłonnych w śródpiersiu oraz pozwala określić zasięg nowotworu poza klatką piersiową.
Rezonans magnetyczny (MR) przydatny jest w ocenie guzów zlokalizowanych blisko kręgosłupa lub w szczycie płuca.
Przy podejrzeniu nowotworu płuca podstawą właściwego postępowania jest ustalenie rozpoznania mikroskopowego potwierdzającego lub wykluczającego to rozpoznanie.
Najczęstsze sposoby ustalenia rozpoznania mikroskopowego guza płuca to:
● biopsja z wykorzystaniem bronchoskopii (zabieg wprowadzenia narzędzi do oskrzeli, wykonywany w znieczuleniu miejscowym),
● biopsja cienko lub gruboigłowa przez ścianę klatki piersiowej,
● biopsja węzłów chłonnych poprzez wprowadzenie narzędzi do śródpiersia,
● biopsja ognisk przerzutowych poza klatką piersiową.
STADIA ZAAWANSOWANIA
Warunkiem prawidłowej kwalifikacji do leczenia jest dokładne ustalenie zaawansowania nowotworu.
Obecnie obowiązuje klasyfikacja TNM przygotowana przez Międzynarodowe Stowarzyszenie do Badań nad Rakiem Płuca (International Association for the Study of Lung Cancer). Cecha T oznacza rozległość guza pierwotnego (tumor), cecha N – stopień zajęcia regionalnych węzłów chłonnych (nodes), cecha M – obecność przerzutów odległych (metastases). W zależności od pogrupowania tych kategorii wyróżnia się cztery stopnie zaawansowania raka płuca, które w pewnym uproszczeniu oznaczają następujące sytuacje kliniczne:
● I° – nowotwór ograniczony do miąższu płuca, nienaciekający struktury śródpiersia i niezajmujący regionalnych węzłów chłonnych,
● II° – nowotwór ograniczony do miąższu płuca z przerzutami do węzłów chłonnych wnęki płuca,
● III° – nowotwór naciekający ważne struktury śródpiersia, kręgosłup lub ścianę klatki piersiowej lub tworzący przerzuty do węzłów chłonnych śródpiersia lub węzłów chłonnych nadobojczykowych,
● IV° – rozsiew do jamy opłucnej lub do narządów odległych (najczęściej do mózgu, wątroby, nadnerczy, kości i płuca).
Międzybłoniak opłucnej
W ocenie stopnia zaawansowania międzybłoniaka opłucnej bierze się pod uwagę stopień nacieku opłucnej (opłucna składa się z dwóch blaszek), zajęcie przyległych struktur anatomicznych (ściana klatki piersiowej, przepona, struktury śródpiersia), zajęcie węzłów chłonnych wnęki płuca i śródpiersia przez nowotwór oraz występowanie przerzutów odległych. Poniżej z uproszczeniem przedstawiono podział stopni zaawansowania międzybłoniaka opłucnej:
● I° – nowotwór ograniczony do jednej blaszki opłucnej,
● II° – nowotwór zajmujący obie blaszki opłucnej w obrębie jednego worka opłucnowego,
● III° – naciekanie ściany klatki piersiowej, struktur śródpiersia, przepony i/lub nowotworowe zajęcie węzłów chłonnych po tej samej stronie klatki piersiowej,
● IV° – zajęcie węzłów chłonnych po przeciwległej stronie klatki piersiowej lub przerzuty odległe.
Rokowanie:
Ogółem 5 lat przeżywa ok. 10% chorych, u których rozpoznano niedrobnokomórkowego raka płuca (operowanych i nieoperowanych łącznie). Odsetek 5-letnich przeżyć po resekcji raka NDRP wynosi ok. 40% (do operacji kwalifikuje się ok. 15-20% chorych).
W przypadku raka drobnokomórkowego odsetek 3-letnich przeżyć u chorych z postacią ograniczoną wynosi 20%, a u chorych z postacią rozsianą długotrwałe przeżycie nie jest zbyt częste. W przypadku typowego rakowiaka wskaźnik pięcioletniego przeżycia wynosi ponad 85%, natomiast w przypadku rakowiaka atypowego wynosi 56%.
Sfinansowane z budżetu Miasta Poznania