Leczenie chirurgiczne
Leczenie operacyjne jest podstawową metodą leczenia nowotworów ośrodkowego układu nerwowego. Celem zabiegu neurochirurgicznego jest otrzymanie materiału do badania histopatologicznego, wycięcie masy guza w jak najszerszym zakresie, co umożliwia zmniejszenie ciśnienia śródczaszkowego i ustąpienie objawów neurologicznych związanych z obecnością guza. Możliwość wykonania zabiegu chirurgicznego jest ograniczona przez rozmiar oraz lokalizację nowotworu. Guzy umiejscawiające się w okolicy pnia mózgu, zazwyczaj są nieoperacyjne w związku z bardzo wysokim ryzykiem uszkodzenia ważnych struktur OUN.
Radioterapia
Duża część nowotworów OUN jest wrażliwa na promieniowanie. Nowoczesne metody radioterapii umożliwiają naświetlanie dokładnie określonego obszaru mózgu. Pole i dawka napromieniowania zależy od wyniku histopatologicznego.
Celem radioterapii radykalnej jest całkowite zniszczenie chorobowo zmienionych komórek. Trwa ona najczęściej 5-7 tygodni, podawana jest z reguły 1 raz dziennie przez 5 dni w tygodniu.
Podczas radioterapii pojawiają się skutki uboczne w polu napromienianym uzależnione od dawki oraz lokalizacji pól napromienianych:
Wymienione objawy można znacznie złagodzić lub wyeliminować, stosując odpowiednie leki. Zazwyczaj ustępują one całkowicie po zakończeniu radioterapii.
Chemioterapia
Chemioterapia to podaż leków przeciwnowotworowych podawana zazwyczaj dożylnie bądź doustnie. Leki trafiają do układu krwionośnego chorego i osiągają każdą część ciała. Jednakże wiele chemioterapeutyków nie jest w stanie przejść bariery krew-mózg, która chroni mózg i leki muszą być podawane bezpośrednio do płynu mózgowo-rdzeniowego mózgu bądź do kanału kręgowego. Chemioterapię zazwyczaj podaje się w przypadku guzów szybko rosnących. Niektóre typy guzów mózgu, takie jak medulloblastoma czy pierwotny chłoniak mózgu, reagują na chemioterapię lepiej niż inne. Chemia często stosowana jest wraz z leczeniem chirurgicznym i/lub radioterapią.
Możliwe efekty uboczne chemioterapii
Chemioterapeutyki mogą powodować efekty uboczne. Ich występowanie zależy od rodzaju i dawki leków i jak długo trwa terapia. Częste efekty uboczne to:
Większość objawów ubocznych mija wraz z końcem leczenia. Równocześnie z prowadzeniem chemioterapii stosuje się leki zmniejszające nasilenie działań ubocznych leków. Ważne, aby chory w trakcie leczenia zgłaszał działania niepożądane leków, istotne jest to w celu dalszego leczenia, ewentualnej redukcji dawki lub odstąpieniu od terapii tym lekiem.
Hipertermia – leczenie ciepłem
Jej zastosowanie wiąże się z wykorzystaniem szczególnych cech zmian nowotworowych: większej wrażliwości komórek nowotworowych niż komórek zdrowych na podwyższenie temperatury, niemożności odprowadzania nadmiaru ciepła z guza nowotworowego, co jest związane z brakiem mechanizmów termoregulacji w guzie. W trakcie hipertermii tkanki są poddawane temperaturze od 40 do 44 stopni Celsjusza. Badania dowiodły, że wysoka temperatura może uszkodzić i zabić komórki nowotworowe, zwykle z towarzyszącym niewielkim ryzykiem uszkodzenia tkanek zdrowych. Mechanizm niszczenia komórek obejmuje zjawiska związane z bezpośrednim efektem cytotoksycznym wysokich temperatur,.Hipertermia zazwyczaj jest stosowana łącznie z innymi metodami leczenia, takimi jak radioterapia lub chemioterapia. Zastosowanie hipertermii zwiększa szansę na wyleczenie średnio o 20-30%. Metoda ta jest stosowana w wybranych przypadkach w leczeniu nowotworów piersi, skóry, głowy i szyi, prostaty, przełyku, szyjki macicy, mózgu i pęcherza moczowego.
Terapia celowana
Medycyna bardzo dynamicznie się rozwija, powstają coraz to nowsze generacje leków. Naukowcy lepiej poznają biologię i genetykę nowotworów, znajdując charakterystyczne dla raków cechy, stanowiące punkty uchwytu farmakologicznego. Zastosowanie leku celowanego molekularnie wymaga określenia, czy u danego pacjenta występuje „punkt”, na który lek działa (tzw. cel molekularny). Nowotwór tego samego układu może wykazywać różną aktywność względem danej cechy. Dlatego nie każdy pacjent kwalifikuje się do takiego leczenia.
Bevacizumab (przeciwciało monoklonalne o działaniu antyangiogennym – zapobiega powstawaniu nowych naczyń krwionośnych odżywiających komórki guza) wykazuje aktywność w nawrotowych glejakach złośliwych po wcześniejszej chemioterapii, ale ze względu na brak wpływu na czas przeżycia chorych, pozostaje metodą eksperymentalną.
Gamma Knife
Rаdiосhіrurgіа ѕtеrеоtаktусzna tо mеtоdа rаdiotеrapii, umożliwiаjącа dostarczеniе zаplаnowаnej dаwki promiеniowаniа do prеcyzyjniе wyznаczonеgo obszаru w obrębiе głowy. Zapobiega to napromieniowaniu zdrowych obszarów mózgu.
W leczeniu tą metodą wykorzystuje się techniki lokаlizacji stereotаktycznej, а dаwkę promieniowаniа dostаrczа się najczęściej w jednej frаkcji.
Zabieg z użyciеm urządzеniа Gаmmа Noża to alternatywna w stosunku do operacji neurochirurgicznej, zааwаnsowanа metodа pozwаlаjącа nа leczenie bez użycia skalpela.
Wskazania do leczenia Gamma Nożem to m.in.:
Protonoterapia
Radioterapia protonowa jest odmianą radioterapii w której do zniszczenia guza nowotworowego stosuje się energię protonową, bardzo precyzyjnie trafiającą do nowotworu. Procedura ta jest stosowana głównie u pacjentów, u których konwencjonalna radioterapia nie może być realizowana ze względu zbyt głębokie położenie nowotworu wewnątrzczaszkowo lub położenie w niekorzystnej lokalizacji. Kwalifikowanie pacjenta do tej procedury jest bardzo indywidualne i wykonywane przez grupę interdyscyplinarnych specjalistów, którzy rozważają stan zdrowia i wskazania. Terapia ta jest bardzo obiecująca szczególnie w przypadku guzów ośrodkowego układu nerwowego u dzieci, gdyż skutki uboczne radioterapii w okresie wzrostu mogą być niebezpieczne dla dalszego rozwoju dziecka.
Rokowanie, przeżywalność
Stopień złośliwości określany według klasyfikacji WHO pozwala orientacyjnie ocenić medianę czasu przeżycia chorych z danym nowotworem, która wynosi odpowiednio:
WHO Grade I (G I) — przeżycie 10 lat;
WHO Grade II (G II) — przeżycie 5–10 lat;
WHO Grade III (G III) — przeżycie 2–5 lat;
WHO Grade IV (G IV) — przeżycie 2 lat.
Sfinansowane z budżetu Miasta Poznania