Do powstania nowotworu dochodzi, gdy zaburzona zostanie równowaga pomiędzy ilością obumierających komórek a ilością komórek, które dzielą się i zastępują komórki umierające. U podstawy tego procesu leżą błędy w zapisie i odczycie DNA - informacji genetycznej zawartej we wszystkich komórkach organizmu. Prowadzi to do wyodrębnienia komórek nieśmiertelnych, które dzielą się w sposób nieograniczony poza kontrolą mechanizmów naprawczych organizmu. W ten sposób powstaje masa tkankowa - nowotwór.
W przypadku nowotworu jamy ustnej proces ten rozpoczyna się w jamie ustnej, czyli początkowym odcinku przewodu pokarmowego. Do struktur, które tworzą jamę ustną, należą: dziąsła, ruchoma część języka (2/3 przednie języka), dno jamy ustnej, błona śluzowa policzków, podniebienie twarde oraz trójkąt zatrzonowcowy. Spośród wymienionych lokalizacji, nowotwór najczęściej umiejscowiony jest w obrębie ruchomej części języka - zwykle na jego bocznej bądź dolnej powierzchni - oraz w obszarze dna jamy ustnej.
Jama ustna pokryta jest błoną śluzową, która spełnia wiele funkcji, m.in. chroni głębiej leżące tkanki przed mechanicznymi uszkodzeniami, uczestniczy w nawilżaniu kęsów pokarmowych, a także stanowi naturalną barierę ograniczającą wchłanianie szkodliwych mikroorganizmów oraz toksyn. Błona śluzowa zbudowana jest z kilku warstw, z których najbardziej zewnętrzną stanowi nabłonek wielowarstwowy płaski. To właśnie z tej tkanki wywodzi się ponad 95% nowotworów jamy ustnej – raki płaskonabłonkowe. W błonie śluzowej jamy ustnej występują liczne drobne gruczoły ślinowe, z których wywodzą się bardzo rzadkie raki gruczołowe (gruczolakoraki).
Raki jamy ustnej należą do szerszej grupy – nowotworów nabłonkowych głowy i szyi. Do tej grupy należą także raki krtani, wargi, gardła, jamy nosowej i zatok przynosowych oraz gruczołów ślinowych. Spośród nowotworów nabłonkowych głowy i szyi rak jamy ustnej jest pod względem częstości drugim najczęstszym nowotworem głowy i szyi w Polsce (po najczęstszym raku krtani).
Raki jamy ustnej cechuje dość wysokie ryzyko rozsiewu do okolicznych węzłów chłonnych. Z tego powodu istotne znaczenia podczas leczenia ma usunięcie bądź napromienianie układu chłonnego szyi. Szacuje się, że w chwili rozpoznania nowotworu dna jamy ustnej, w około 30-40% przypadków występują już przerzutu do regionalnych węzłów chłonnych.
Sfinansowane z budżetu Miasta Poznania