Pamiec, Wygrał

Zapomnienie imienia, zgubienie okularów czy utrata wątku rozmowy - w codziennym życiu narząd myślenia często zawodzi zarówno młodych, jak i starszych. Jednak zapominanie samo w sobie początkowo spełnia ważne funkcje dla sprawności pamięci. Mózg z zalewu danych filtruje to, co jest dla danej osoby ważne, sortuje to, co jest nieistotne. W ten sposób tworzy się przestrzeń dla nowych treści na nowo. Informacje, które mózg chce zachować przez dłuższy czas, trafiają do pamięci długotrwałej. To, co jest potrzebne tylko przez krótki czas, jak lista zakupów, jest tymczasowo przechowywane w pamięci krótkotrwałej. Normalna wydajność pamięci również podlega dużym wahaniom w zależności od sytuacji i kondycji osobistej. Częste problemy z pamięcią obejmują zapominanie nazwisk, przedmiotów, planów lub terminów, uczenie się treści, twarzy, a także trudności z odnajdywaniem słów lub orientacją. Utrata pamięci często dotyczy pamięci krótkotrwałej, ale także pamięci długotrwałej. Chwilowe osłabienie myślenia i pamięci Brak snu, zwiększony stres, presja czasu, obciążenie psychiczne, ale także pozytywne rozproszenie uwagi, np. zakochanie się, mogą mieć krótkotrwały negatywny wpływ na sprawność umysłową. Hałaśliwe otoczenie może również utrudniać koncentrację. Z drugiej strony samotność i brak stymulacji również paraliżują czujność umysłową. W końcu organ myślący funkcjonuje najlepiej, gdy jest ćwiczony i poddawany wyzwaniom. Pewną rolę odgrywa również kondycja fizyczna. Szczególnie u seniorów brak płynów, na przykład, może mieć bezpośredni wpływ na sprawność myślenia. Nadużywanie alkoholu i narkotyków ma szczególnie poważne konsekwencje dla pracy mózgu. Mogą też trwale uszkodzić zdolność myślenia. W wieku podeszłym zaburzenia pamięci częściej dotyczą pamięci krótkotrwałej. Osoby starsze potrzebują też czasem więcej czasu, aż nauczą się nowych treści i będą mogły je potem wiarygodnie przywołać. Sprawność umysłowa nie musi jednak spadać z wiekiem. Występują tu duże różnice indywidualne. Aktywny, zdrowy styl życia również wspiera funkcje mózgu. Aby mózg mógł dobrze wykonywać swoje liczne zadania, potrzebuje odpowiedniej ilości składników odżywczych i tlenu. Zaburzenia krążenia, które często nasilają się z wiekiem, mają więc również negatywny wpływ na pamięć. Jednak każdy może zrobić coś, aby zapobiec miażdżycy, na przykład nie palić i regularnie ćwiczyć. Pomaga to również w walce z otyłością i utrzymuje naczynia, a więc i umysł w dobrej kondycji. Lekarze określają zauważalną utratę pamięci jako amnezję. Amnezja to nagła lub stopniowa niezdolność do przechowywania w pamięci nowych rzeczy i przywoływania zawartości pamięci w razie potrzeby. Amnezja może obejmować wydarzenia z przeszłości (amnezja wsteczna) oraz informacje bieżące (amnezja wsteczna). W zależności od przyczyny ustępują ponownie lub pozostają na stałe. Na liście możliwych patologicznych wyzwalaczy poważnych, ale zwykle przejściowych problemów z pamięcią znajdują się źle kontrolowana cukrzyca i wysokie ciśnienie krwi. Choroby zakaźne, takie jak zapalenie płuc, zaburzenia tarczycy lub niedobory, takie jak niedobór witaminy B12, mogą również negatywnie wpływać na sprawność umysłową. Leczenie choroby podstawowej zwykle pozwala na ponowne lepsze funkcjonowanie mózgu (patrz również rozdział "Terapia"). Niektóre leki mogą powodować przejściowe zaburzenia pamięci, np. jeśli dawka jest zbyt duża. Należą do nich leki na odwodnienie, niektóre leki obniżające ciśnienie krwi, silne środki przeciwbólowe i uspokajające. Szczególnie u osób starszych deficyty uwagi i zdolności reagowania psychicznego często można przypisać niekorzystnemu działaniu leków nasennych, niektórych leków przeciwdepresyjnych lub leków przeciwhistaminowych starszego typu. Każdy, kto ma wątpliwości, powinien zawsze porozmawiać o tym z lekarzem, ale w żadnym wypadku nie powinien gwałtownie odstawiać leku na własną rękę. Choroby psychiczne takie jak depresja, zaburzenia lękowe czy psychozy wpływają na procesy myślowe i pamięć. W depresji często dochodzi do zablokowania procesów myślowych i obniżenia zdolności koncentracji. Jeśli występują również znaczne problemy z pamięcią, osoby dotknięte chorobą często obawiają się, że dojdzie do demencji. Szczególnie w starszym wieku obniżenie sprawności umysłowej nie zawsze świadczy o otępieniu, może również ukrywać depresję starczą. Dlatego ważne jest, aby specjalista, np. neurolog lub psychiatra, za pomocą testów i dokładnych badań odróżnił chorobę depresyjną od otępienia. Dzieje się tak dlatego, że depresja i związane z nią zaburzenia myślenia często mogą być skutecznie leczone, nawet w starszym wieku.