Jaka jest rola diety w chorobie nowotworowej?

Prawidłowa dieta dostarcza energii i wszystkich składników odżywczych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu oraz błonnik pokarmowy. Odpowiednie odżywianie jest bardzo ważne dla ludzi zdrowych, a jeszcze ważniejsze podczas choroby. Postępowanie dietetyczne to ważny element wspomagający terapię przeciwnowotworową.

Choroba nowotworowa niesie ryzyko rozwoju kacheksji nowotworowej czyli wyniszczenia organizmu. Składa się na nią brak łaknienia (brak odczucia głodu i brak apetytu), ubytek masy ciała, zaburzenia metaboliczne (np. problemy z wchłanianiem) i stan zapalny. W rezultacie chory nie tylko traci cenne zapasy substancji odżywczych, ale też nie dostarcza odpowiednich ilości energii i białka, w wyniku czego szybko traci na wadze. Zależnie od rodzaju nowotworu ubytek masy ciała dotyczy od 30% do ponad 80% chorych. Związany z tym nieprawidłowy stan odżywienia powoduje często obniżenie jakości życia, zmniejszenie aktywności, częstsze występowanie skutków ubocznych leczenia, a także sprawia, iż stosowane leczenie jest mniej skuteczne.

Ze względu na złożoność chorób nowotworowych nie ma jednej uniwersalnej diety dla wszystkich chorych. Powinna być ona ustalana indywidualnie, z uwzględnieniem potrzeb danej osoby – tylko wówczas będzie można osiągnąć pożądane efekty w postaci wzmocnienia układu immunologicznego, zwiększenia skuteczności leczenia, a nawet ochrony przed przerzutami.

Jak odbudować odporność po chemioterapii?

Leki cytotoksyczne stosowane w chemioterapii mają za zadanie zwalczyć szybko dzielące się komórki raka. Niestety, przy okazji niszczą też inne komórki organizmu, które ulegają szybkim podziałom – komórki mieszków włosowych, układu pokarmowego i szpiku. Stąd efekty uboczne chemii, jak wypadanie włosów, biegunki, krwawienia, wymioty, niedokrwistość. W powrocie do zdrowia po zakończeniu terapii może pomóc odpowiednia dieta, niekiedy wspomagana suplementami i preparatami witaminowymi.

Najważniejsze w diecie jest dostarczenie odpowiedniej ilości energii i białka – jest ono bowiem składnikiem wielu struktur organizmu. Białko musi być pełnowartościowe, tj. ma dostarczyć wszystkich aminokwasów egzogennych, których organizm człowieka nie potrafi sam wytworzyć. Dobrym źródłem białka w diecie jest chude mięso, jaja, mleko i produkty mleczne, ryby – również te tłuste - oraz nasiona roślin strączkowych (grochu, fasoli, soi, soczewicy, bobu). Oprócz białka należy spożywać lekkostrawne produkty węglowodanowe – białe pieczywo, makarony, ryż – oraz tłuszcze, najlepiej roślinne (jak olej rzepakowy czy oliwa z oliwek). Warzywa i owoce w każdej postaci dostarczają antyoksydantów, czyli związków zwalczających wolne rodniki. Warto umieścić duże ich ilości w jadłospisie.

W okresie osłabienia odporności bardzo ważne jest dbanie o higienę przygotowywania i przechowywania potraw oraz produkt spożywczych, a także unikanie infekcji przewodu pokarmowego.

Wskazane jest podejmowanie umiarkowanego wysiłku fizycznego na wolnym powietrzu – takich jak spacery czy niezbyt szybka jazda na rowerze.

Nie powinno się wykonywać szczepień ochronnych (np. na grypę) bez konsultacji z lekarzem.

Jakie problemy z odżywianiem powoduje hormonoterapia?

Hormonoterapia jest metodą leczenia stosowaną w większości przypadków raka piersi, żeńskich narządów płciowych, gruczołu krokowego, tarczycy i kości. Polega na zablokowaniu produkcji estrogenów w organizmie, przez co hamuje rozwój nowotworu. Do efektów ubocznych hormonoterapii zalicza się m.in. nudności, biegunki i zaparcia oraz zatrzymanie wody w organizmie, skutkujące „puchnięciem” czy „tyciem”. W przypadku przybierania na wadze konieczna jest kontrola lekarza lub dietetyka, aby uniknąć nadwagi i otyłości, które zmniejszają efektywność leczenia oraz przyczyniają się do wznowy po zakończeniu terapii.

Jaką dietę stosować po wyleczeniu?

Odpowiednie żywienie jest ważne nie tylko w czasie trwania choroby, ale także po jej wyleczeniu. Dobrze skomponowane jadłospisy pomogą wzmocnić organizm, poprawić stan odżywienia oraz zmniejszyć ryzyko wznowy choroby.

Dieta po zakończeniu leczenia w zasadzie nie powinna się różnić od racjonalnej diety osób, które nigdy nie chorowały na nowotwór. Po wyleczeniu należy zadbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała, ponieważ ani nadwaga ani otyłość nie sprzyjają zdrowiu. Jadłospisy powinny być urozmaicone i składać się z różnych grup produktów spożywczych - produktów zbożowych, mleka i nabiału, warzyw owoców, ryb, chudego mięsa, roślin strączkowych, wysokiej jakości olejów. Zaleca się ograniczenie spożywania mięsa czerwonego, tłuszczów zwierzęcych, soli, słodyczy i cukru, alkoholu, potraw smażonych i grillowanych. Niedopuszczalne jest sięganie po produkty spleśniałe, nawet po usunięciu fragmentów obrośniętych pleśnią. Spożywane produkty nie powinny być peklowane, wędzone ani konserwowane.