Chemioterapia a emocje

Chemioterapia może spowodować ogromne zmiany w życiu osobistym. Może wpływać na ogólny stan zdrowia, zagrozić ogólnemu samopoczuciu, zmienić codzienny plan zajęć i obciążyć relacje międzyludzkie. Nic dziwnego więc, że wiele osób czuje lęk, obawę lub złość w jakimś momencie leczenia.

Emocje te są zupełnie normalne i zrozumiałe, ale mogą być niepokojące. Szczęśliwie istnieją sposoby radzenia sobie z tymi emocjonalnymi "skutkami ubocznymi", tak jak są sposoby radzenia sobie z fizycznymi skutkami ubocznymi chemioterapii.

W jaki sposób mogę otrzymywać wsparcie, którego potrzebuję?

Istnieje wiele źródeł wsparcia, z których można czerpać. Oto kilka z najważniejszych:

- Lekarze i pielęgniarki. Jeżeli masz jakieś pytania lub obawy związane z leczeniem rozmawiaj z członkami Waszego zespołu lekarskiego, nie daj się zbyć. Patrz "Rozmowa z lekarzem lub pielęgniarką".

- Specjaliści. Istnieje wiele rodzajów terapeutów, którzy pomogą wyrazić, zrozumieć i radzić sobie z emocjami spowodowanymi leczeniem raka. W zależności od upodobań i potrzeb można porozmawiać z psychiatrą, psychologiem, pracownikiem socjalnym, seksuologiem lub księdzem.

- Przyjaciele i członkowie rodziny. Rozmowa z przyjaciółmi lub członkami rodziny może pomóc Ci poczuć się lepiej. Często mogą wesprzeć w sposób, w który inni nie mogą. 

Możliwe że to Ty będziesz musiał wykonać pierwszy krok w stronę bliskich i przyjaciół. Wiele osób nie rozumie choroby nowotworowej i może odsunąć się od Was mówiąc coś "nie na miejscu". Możesz pomóc innym opanować te obawy poprzez szczerą rozmowę na temat choroby, leczenia, potrzeb i towarzyszących jej uczuć. Rozmawiając szczerze można rozwiać wiele nieporozumień na temat raka. Można też uzmysłowić innym, że nie ma czegoś takiego jak "właściwa" rzecz do powiedzenia. Gdy ludzie wiedzą, że mogą z Tobą rozmawiać otwarcie, możliwe że będą bardziej skłonni otworzyć się i udzielić wsparcia.

Jak mogę ułatwić swoje życie codzienne?

Oto kilka wskazówek, jak pomóc sobie w trakcie chemioterapii:

- Próbuj pamiętać o celach leczenia, po to m.in. by zachować pozytywne nastawienie w gorsze dni.

- Pamiętaj, że zdrowe odżywianie jest bardzo ważne. Twój organizm potrzebuje pożywienia, żeby odbudować tkanki i odzyskać zdrowie.

- Dowiedz się jak najwięcej na temat swojej choroby i metody leczenia. Może to zmniejszyć obawę przed nieznanym i zwiększyć poczucie posiadania kontroli nad sytuacją.

- Prowadź pamiętnik lub dziennik w trakcie leczenia. Rejestr myśli i zajęć może pomóc zrozumieć uczucia towarzyszące chorobie, a także wyłoni pytania, które chcecie zadać lekarzowi. Możesz także wykorzystać dziennik w celu zapisywania sposobów radzenia sobie ze skutkami ubocznymi i skuteczności ich działania. W ten sposób, w przypadku nawrotu skutków ubocznych będziesz wiedzieć, które sposoby w Twoim przypadku zadziałały.

- Nakreśl realne cele i nie bądź zbyt wymagający względem siebie. Możesz nie mieć tyle energii co zwykle, a więc odpoczywaj ile się da, nie przejmuj się błahostkami i rób tylko to, co jest najważniejsze.

- Spróbuj nowego hobby i naucz się czegoś nowego. 

- Wykonuj ćwiczenia fizyczne o ile jest to możliwe. Aktywność fizyczna pomoże zwalczyć napięcie, złość a także zwiększy apetyt. Poproś lekarza lub pielęgniarkę o bezpieczny program ćwiczeń.

Jak mogę pozbyć się stresu?

Jest wiele sposobów na pozbycie się stresu wywołanego chorobą lub leczeniem. Techniki opisane poniżej pomogą Ci się odprężyć. Mogą także pomóc złagodzić nudności i wymioty, które mogą wystąpić w trakcie leczenia. Wypróbuj niektóre z tych metod i znajdź najodpowiedniejszą dla siebie. Jeżeli masz problemy z płucami najpierw skonsultuj się z lekarzem przed techniką wykorzystującą głębokie oddychanie.

Napięcie mięśni

Połóż się w cichym pokoju. Weź wolny, głęboki wdech. Podczas wdechu napnij określony mięsień lub grupę mięśni. Na przykład możesz mocno zamknąć oczy, ścisnąć zęby, ułożyć rękę w pięść lub napiąć ręce lub nogi. Wstrzymaj oddech i utrzymaj mięśnie w napięciu przez sekundę lub dwie. Następnie zrób wydech, rozluźnijcie napięcie i pozwólcie by ciało całkowicie się zrelaksowało. Powtórz cały proces z innymi mięśniem lub grupą mięśni.
Możesz także wypróbować wariację tej metody, zwaną "progresywną relaksacją". Rozpoczynając od palców jednej stopy i posuwając się w górę napinaj i rozluźniaj wszystkie mięśnie w jednej nodze. Następnie zrób to samo z drugą nogą. Potem napinaj i rozluźniaj pozostałe grupy mięśni włączając te w czaszce. Pamiętaj o wstrzymaniu oddechu przy napinaniu i wypuszczaniu oddechu przy rozluźnianiu.

Rytmiczne oddychanie

Znajdź wygodną dla siebie pozycję i rozluźnij wszystkie mięśnie. Jeżeli masz oczy otwarte skoncentruj wzrok na jakimś przedmiocie w oddali. Jeżeli masz oczy zamknięte wyobraź sobie jakąś spokojną scenkę lub "wyczyść" umysł i skoncentruj się na oddechu.
Oddychaj powoli przez nos. Jeżeli chcesz, możesz utrzymać rytm mówiąc do siebie, "Wdech, raz dwa; Wydech, raz dwa". Zrelaksuj się i poczuj bezwład przy wydechu.
Możesz stosować tę technikę tylko przez kilka sekund lub możesz dojść do 10 minut. Zakończ rytmiczne oddychanie licząc powoli i cicho od jednego do trzech.

Reakcje biologiczne

Wykorzystując metodę reakcji biologicznych można kontrolować funkcje ciała, takie jak: bicie serca, ciśnienie krwi i napięcie mięśni. Specjalna maszyna wyczuwa, kiedy ciało wykazuje sygnały napięcia i zawiadamia o tym wydając dźwięk lub zapalając lampkę. Po jakimś czasie będziesz w stanie kontrolować swoje reakcje na odpoczynek bez konieczności polegania na maszynie. Lekarz lub pielęgniarka skierują Cię do kogoś wyszkolonego w nauczaniu metody reakcji biologicznych.

Wyobrażenia

Wyobrażenia to metoda podobna do snu na jawie z wykorzystaniem wszystkich zmysłów. Zazwyczaj odbywa się to z zamkniętymi oczyma. Na początek oddychaj powoli i poczuj odprężenie. Wyobraź sobie kulę uzdrawiającej energii - może to być białe światło, tworzącą się gdzieś w Twoim organizmie. Kiedy już "zobaczysz" tę kulę, wyobraź sobie, że przy każdym wdechu możesz przemieścić kulę w dowolną część ciała, gdzie odczuwasz ból, napięcie lub inne niedogodności, jak np. mdłości.
Przy wydechu wyobraź sobie, że powietrze odsuwa kulę od Twojego ciała zabierając wszystkie bolące lub niedogodne odczucia (oddychaj naturalnie; nie dmuchaj). Wyobrażaj sobie tę kulę przybliżającą się i oddalającą przy każdym wdechu i wydechu. Możliwe, że kula będzie coraz większa, zabierając coraz więcej napięcia i złych odczuć.
Ażeby zakończyć wyobrażenie policz powoli do trzech, oddychaj głęboko, otwórz oczy i powiedz "Czuję się zrelaksowanym".

Wizualizacja

Wizualizacja jest metodą podobną do wyobrażenia. W przypadku wizualizacji towarzyszy obraz wewnętrzny, który przedstawia Twoją walkę z rakiem. Niektóre osoby poddane chemioterapii stosują obrazy rakiet rozwalających ich komórki rakowe lub rycerzy w zbrojach walczących z komórkami rakowymi. Inni kreują obraz białych krwinek lub leków atakujących komórki rakowe.
Wizualizacja i wyobrażenia są doskonałymi metodami pozbywania się stresu i zwiększania poczucia samokontroli. Jednakże należy pamiętać, że nigdy nie mogą zastąpić terapii, którą lekarz zalecił dla leczenia raka.

Hipnoza

Hipnoza wprawia w stan podobny do transu, który pomaga zredukować stres i napięcie. Zahipnotyzować może Cię wyszkolona osoba lub możesz sam nauczyć się wprawiać w stan autohipnozy. Jeżeli jesteś zainteresowany tą metodą poproś lekarza lub pielęgniarkę by skierowali Cię do specjalisty.

Rozproszenie uwagi

Stosuj tę metodę za każdym razem, gdy jakieś zajęcie odwraca Twoje myśli od zmartwień. Spróbuj oglądać telewizję, słuchać radia, czytać, iść do kina, zająć się robótkami ręcznymi, układać układanki, budować modele lub malować.
Będziesz zaskoczeny jak miło może płynąć czas.