Opieka nad chorym onkologicznie to cicha, ciężka, codzienna praca. Walka o zdrowie, o godność, o siły fizyczne i psychiczne. Opiekunowie bliskich chorych bardzo często rezygnują z pracy lub ograniczają własne potrzeby, by nieść pomoc. Warto wiedzieć, że nie zostają z tym sami. W polskim systemie prawnym i opieki zdrowotnej przewidziano kilka form wsparcia dla opiekunów osób chorych na raka – zarówno formalnych, jak i instytucjonalnych.

Zwolnienie lekarskie (L4) dla opiekuna osoby chorej

Jeśli chory wychodzi ze szpitala i potrzebuje wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, opiekun może otrzymać zwolnienie lekarskie na opiekę:

  • wystawia je lekarz rodzinny, szpitalny lub specjalista,

  • dotyczy dorosłego członka rodziny (np. małżonka, rodzica, dziecka powyżej 14. roku życia),

  • przysługuje do 14 dni w roku kalendarzowym (łącznie, niezależnie od liczby chorych).

Opiekun otrzymuje zasiłek opiekuńczy z ZUS – 80% podstawy wynagrodzenia.

Urlop opiekuńczy – 5 dni na opiekę nad bliskim

Od 2023 roku w Polsce obowiązuje bezpłatny urlop opiekuńczy:

  • 5 dni rocznie,

  • dotyczy osób bliskich wymagających opieki ze względów zdrowotnych,

  • przysługuje każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę.

Choć bezpłatny, ten urlop gwarantuje prawo do nieobecności i ochronę zatrudnienia. Daje czas na opiekę w najtrudniejszych chwilach.

Świadczenie pielęgnacyjne – dla opiekuna chorego z orzeczeniem

Jeśli chory onkologiczny posiada orzeczenie o niepełnosprawności (ze wskazaniem na stałą opiekę), a opiekun musi zrezygnować z pracy – może otrzymać świadczenie pielęgnacyjne:

  • wysokość: ok. 3200 zł miesięcznie (netto, stan na 2025),

  • wypłacane przez MOPS lub GOPS,

  • bez kryterium dochodowego,

  • niezależne od wieku chorego (może być dorosły).

Zasiłek dla opiekuna – gdy nie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne

Jeśli nie można uzyskać orzeczenia lub chory ma tylko umiarkowany stopień niepełnosprawności, opiekun może ubiegać się o zasiłek dla opiekuna:

  • wysokość: ok. 1100 zł miesięcznie netto,

  • również wypłacany przez ośrodek pomocy społecznej,

  • wymaga rezygnacji z pracy.

Wsparcie psychologiczne i instytucjonalne

Opieka nad chorym na raka to również obciążenie psychiczne. Opiekunowie często zapominają o sobie – aż do wyczerpania. Dlatego mają prawo do:

  • bezpłatnego wsparcia psychologa w poradni onkologicznej (NFZ),

  • korzystania z hospicjów domowych (lekarz, pielęgniarka, wolontariusze),

  • grup wsparcia i punktów konsultacyjnych w szpitalach.

Ulgi podatkowe i prawa w urzędach

Opiekunowie osób chorych mają również prawo do:

  • ulgi rehabilitacyjnej – odliczenie kosztów leków, dojazdów, sprzętu medycznego,

  • pierwszeństwa w urzędach i aptekach – przy opiece nad osobą z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,

  • porady pracownika socjalnego w szpitalu lub przychodni – pomaga uzyskać wnioski, skierowania, wsparcie materialne.

Co jeszcze warto wiedzieć?

  • Jeśli chory onkologicznie wymaga opieki, warto od razu zapytać lekarza o skierowanie do poradni leczenia bólu, hospicjum domowego lub psychologa.

  • Opiekun może sam zgłosić się do MOPS lub GOPS, nawet jeśli chory nie porusza się samodzielnie – urzędnik może przeprowadzić wywiad środowiskowy w domu.

  • Zwolnienie lekarskie na opiekę może być wystawione również przez lekarza prywatnego, o ile ma dostęp do e-ZLA.

Zdrowia i trzymajcie się.