Gdy po leczeniu onkologicznym pojawia się opuchlizna, zwłaszcza jeśli było ono związane z radykalnym zabiegiem chirurgicznym lub radioterapią, powodem takiego stanu może być obrzęk limfatyczny. Powstaje, gdy układ limfatyczny nie jest w stanie odtransportować chłonki. Zastój wody i białek w tkankach szybko powoduje wówczas uciążliwy obrzęk. Często na długo nie pozwala on zapomnieć o przebytym leczeniu nowotworu. Ważne, by wiedzieć jak zapobiegać powstawaniu takiego obrzęku, a jeśli już się pojawi - dotrzeć do właściwego specjalisty, który zastosuje skuteczne metody leczenia.
Dwufazowa profilaktyka obrzęku limfatycznego
Obrzęk potrafi pojawić się kilka miesięcy, a nawet lat po zakończeniu leczenia onkologicznego. Takie dolegliwości, związane z opuchniętymi rękoma dotykają między innymi kobiety po mastektomii. Ręka potrafi spuchnąć do olbrzymich rozmiarów, dochodzi odczucie napiętej skóry, dźwignięcie nawet torebki cukru może stanowić poważny problem. Obrzęk skutecznie utrudnia codzienne życie. Ale na szczęście tak być nie musi. Istnieją skuteczne metody zapobiegania i leczenia obrzęku.
W profilaktyce przeciwobrzękowej należy wyróżnić dwie fazy. Celem działań profilaktycznych pierwszej fazy jest zminimalizowanie ryzyka powstania obrzęku kończyny górnej i dolnej. Stąd tak ważna jest edukacja osób potencjalnie zagrożonych obrzękiem, a także stworzenie warunków do przeprowadzenia badań obrazowych, umożliwiających wykrycie obrzęku w bardzo wczesnym stadium, tak zwanym stadium przedklinicznym. Istotnym elementem profilaktyki przeciwobrzękowej pierwszej fazy jest podjęcie takich działań, które będą wspomagały gojenie rany pooperacyjnej i usprawnią procesy regeneracji uszkodzonych tkanek. Można do nich zaliczyć mobilizację blizny i tkanek miękkich, ćwiczenia usprawniające, techniki relaksacyjne oraz manualny drenaż limfatyczny.
Druga faza profilaktyczna dotyczy chorych, u których już wystąpił obrzęk chłonny, niezależnie od przyczyny. Ta grupa pacjentów powinna być pod stałą kontrolą specjalisty w zakresie obrzęku limfatycznego, który odpowiednio wcześniej może rozpoznać pogorszenie stanu zdrowia i w zależności od potrzeby wprowadzi intensywną fazę leczenia.
Jak leczyć?
Standardem postępowania przeciwobrzękowego zalecanym przez Międzynarodowe Towarzystwo Limfologiczne jest łączenie takich elementów jak manualny drenaż limfatyczny, kompresja, ćwiczenia ruchowe oraz pielęgnacja skóry.
Drenaż limfatyczny to szczególny rodzaj masażu, który powinien być wykonywany według ściśle określonych zasad: powoli i delikatnie, w jednosekundowym tempie. Ważne, by przed masowaniem opuchniętej kończyny specjalista zajął się najpierw miejscami, które mają przyjąć chłonkę. Dopiero potem przechodzi się do masażu obrzękniętej kończyny. Należy pamiętać, że drenaż limfatyczny powinien być wykonywany przez osobę przeszkoloną w tym zakresie - fizjoterapeutę lub masażystę! W dalszej kolejności, poinstruowany przez specjalistę pacjent może później samodzielnie stosować podstawowe chwyty jako skuteczną autoterapię.
Drugim, zasadniczym elementem postępowania przeciwobrzękowego jest kompresja. W pierwszej, intensywnej fazie terapii kompresję uzyskuje się dzięki opatrunkowi wielowarstwowemu z bandaży o małym lub średnim stopniu rozciągliwości. Celem pierwszej fazy jest redukcja obrzęku. Po jego redukcji opatrunek wielowarstwowy z bandaży można zamienić na odzież kompresyjną, którą zdecydowanie łatwiej nosić. Dobór tej odzieży jest bardzo ważny. Powinien być precyzyjny, tak aby odzież wspomagała odpływ chłonki. W tym celu również należy zgłosić się do specjalisty, który zajmuje się terapią przeciwobrzękową.
Trzecim elementem postępowania przeciwobrzękowego są ćwiczenia ruchowe. W pierwszej fazie powinny być wykonywane w opatrunku kompresyjnym. Nie mogą być zbyt intensywne, aby nie powodowały dużego przekrwienia. W przeciwnym razie mogą doprowadzić do zwiększenia obrzęku.
Podczas postępowania przeciwobrzękowego należy pamiętać o pielęgnacji skóry. Jej uszkodzenie również może spowodować powiększenie obrzęku.
13.07.2017