Niepalenie papierosów to podstawowy element profilaktyki nowotworów złośliwych płuca, niedający jednak gwarancji, że na ten nowotwór nie zachorujemy. Każdego roku w USA od 16 000 do 24 000 osób umiera z powodu nowotworów złośliwych płuca (około 20% wszystkich zgonów z powodu tego nowotworu), mimo że nigdy nie paliły papierosów i nie używały żadnych form tytoniu. Gdyby z nowotworów złośliwych płuca u niepalących stworzyć odrębną kategorię nowotworów, znalazłby się one w pierwszej dziesiątce najczęstszych przyczyn zgonów na nowotwory w USA. Jakie są najważniejsze przyczyny zachorowań na nowotwory złośliwe płuca u osób, które nigdy nie paliły papierosów?
Radon – najistotniejszym czynnikiem zachorowania na nowotwór płuca u osób niepalących jest ekspozycja na radon. W USA to przyczyna 21 000 zgonów na nowotwór płuca rocznie (z czego prawie 3 000 zgonów dotyczy osób, które nigdy nie paliły papierosów). Radon występuje naturalnie w przyrodzie w nieszkodliwych stężeniach. Powstaje w wyniku rozpadu pierwiastków promieniotwórczych uranu U-238 oraz toru Tu-232, które stanowią składniki skał, gruntów i gleb. Radon obecny jest w każdym budynku i mieszkaniu. Dostaje się wraz z powietrzem zasysanym z gruntu przez szczeliny w fundamentach, mury budynku, studzienki kanalizacyjne, nieszczelności wokół rur kanalizacyjnych, z materiałów budowlanych itd. Ryzyko nowotworu płuca jest wyższe u osób, które przez wiele lat mieszkały w domach zlokalizowanych na glebach bogatych w złoża uranu lub zbudowanych z materiałów zawierających radon.
Zgodnie z ustawą z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 1792) poziom odniesienia dla średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi wynosi 300 Bq/m3 (bekereli na metr sześcienny).
Bierne palenie – każdego roku w USA około 7 000 niepalących dorosłych osób umiera z powodu nowotworów płuca, których przyczyną jest bierne palenie papierosów. Prawo zabraniające palenia papierosów w miejscach publicznych może ograniczyć liczbę nowotworów. Istotnym czynnikiem ryzyka jest narażenie na dym tytoniowy w miejscu pracy i w środowisku domowym.
Ekspozycja w miejscu pracy – czynnikami, na które narażenie może zwiększać ryzyko zachorowania na nowotwór płuca są azbest oraz wyziewy z silników na olej napędowy.
Zanieczyszczenie powietrza – zanieczyszczenie powietrza zarówno zewnętrznego, jak i w pomieszczeniach zamkniętych może zwiększać ryzyko zachorowania na nowotwór płuca. Międzynarodowa Organizacja do Badań nad Rakiem (International Agency for Research on Cancer, IARC) potwierdziła sklasyfikowanie zewnętrznego zanieczyszczenia powietrza jako czynnika kancerogennego dla ludzi (grupa 1).
Osoby niepalące papierosów wyeliminowały najistotniejszy czynniki ryzyka wystąpienia nowotworu płuca (ryzyko zachorowania na ten nowotwór jest ponad 25-krotnie wyższe u mężczyzn palących papierosy oraz ponad 26-krotnie wyższe u kobiet). Pomiar stężenia radonu w mieszkaniu, unikanie narażenie na dym tytoniowy oraz czynniki ryzyka w miejscu pracy pozwolą wyeliminować najważniejsze czynniki ryzyka zachorowania na nowotwór płuca u niepalących. Zdrowa dieta z dużą zawartością owoców i warzyw również pozwala obniżyć ryzyko zachorowania na nowotwór płuca.
[artykuł przygotował Piotr Wojtyś, korzystając z materiałów: http://www.cancer.org/latest-news/why-lung-cancer-strikes-nonsmokers.html]