Wsparcie finansowe w czasie leczenia i rehabilitacji

Diagnoza choroby nowotworowej wiąże się nie tylko z długim i uciążliwym leczeniem, zmianą dotychczasowego trybu życia, ale często też z dodatkowymi wydatkami. Na szczęście można skorzystać z pomocy wielu instytucji, które oferują różnorodne formy wsparcia finansowego i rzeczowego. Poniżej krótka lista możliwości dla tych, którzy potrzebują pomocy.

Uzyskanie różnorodnych form wsparcia z pewnością ułatwia posiadanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Skąd je wziąć? Przede wszystkim, trzeba pamiętać, że w Polsce funkcjonują dwa rodzaje takich orzeczeń. Pierwsze wydaje się dla celów rentowych (wówczas należy złożyć odpowiedni wniosek do ZUS/KRUS), a drugie – dla celów pozarentowych (wniosek składa się w Powiatowym lub Miejskim Zespole ds. Orzekania o Niepełnosprawności). Do wniosku dołącza się kopie dokumentów uzasadniających konieczność przyznania takiego orzeczenia – np. zaświadczenie lekarskie, kopie kart leczenia szpitalnego itp. Jeśli chory nie jest w stanie stawić się na komisji orzekającej, należy dołączyć także zaświadczenie lekarza o braku takiej możliwości ze względów zdrowotnych, wówczas orzeczenie zostanie wydane zaocznie. Uzyskanie jednego z wymienionych orzeczeń nie wyklucza możliwości uzyskania drugiego – można mieć dwa :)

Jeśli chory jest osobą pracującą (i opłaca składki na ubezpieczenie chorobowe), a w wyniku choroby przebywa na zwolnieniu lekarskim, może starać się o przyznanie zasiłku chorobowego. W przypadku większości chorób zasiłek ten przyznaje się na okres 182 dni (wyjątkiem jest gruźlica oraz ciąża). Wysokość zasiłku oblicza się na podstawie średniego wynagrodzenia osoby chorej w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Dokumentem stanowiącym podstawę do wypłaty zasiłku chorobowego jest zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy wystawione na druku ZUS ZLA. Więcej informacji na stronie ZUS – zasiłek chorobowy.

Jeśli po upływie okresu pobierania zasiłku chorobowego chory nadal nie jest w stanie wrócić do pracy (np. kontynuuje chemio- lub radioterapię i ma silne skutki uboczne), może starać się o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego. Świadczenie to jest przyznawane, gdy dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej niż przez 12 miesięcy. Dokumentem niezbędnym do ustalenia prawa do świadczenia jest oświadczenie złożone przez osobę występującą o świadczenie na druku ZUS Np-7 w oddziale ZUS właściwym według miejsca zamieszkania, wraz z załącznikami. Lista załączników oraz inne niezbędne dane dostępne na stronie ZUS – świadczenie rehabilitacyjne.

Niestety, zdarzają się też sytuacje, gdy chory nie może kontynuować pracy. Wówczas może złożyć wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. W tym przypadku należy spełnić kryterium stażu, zależnego od wieku osoby, która chce otrzymywać rentę. Oceny niezdolności do pracy i jej stopnia dokonuje lekarz orzecznik ZUS, decyduje on także o przyznaniu renty stałej bądź okresowej, zależnie od stanu zdrowia chorego. Ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty szkoleniowej następuje na podstawie wniosku (druk ZUS Rp-1R) osoby zainteresowanej lub jej pełnomocnika, zgłoszonego na piśmie lub ustnie do protokołu. Wniosek można złożyć u płatnika składek (np. pracodawcy) bądź bezpośrednio w siedzibie ZUS. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie ZUS – renta.

Jeśli chory jest niezdolny do pracy w swoim dotychczasowym zawodzie, może chcieć się przekwalifikować i podjąć pracę na innym stanowisku/w innym zawodzie. Wówczas możliwe jest uzyskanie renty szkoleniowej, przyznawanej zwykle na okres 6 miesięcy (na wniosek starosty można przedłużyć ten okres do 36 miesięcy). Zasady przyznawania i obliczania jej wysokości są podobne do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Osoby pełnoletnie, u których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy przed ukończeniem 18 roku życia (bądź przed ukończeniem 25 r.ż. jeśli dot. uczniów i 26 r.ż. jeśli dot. studentów i doktorantów), mogą złożyć także wniosek rentę socjalną. Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy i przewidywanego okresu jej trwania dokonuje lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska. Wysokość renty socjalnej jest stała i wynosi 84% najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Więcej informacji na stronie ZUS – renta socjalna. Należy pamiętać, że nie można łączyć pobierania renty socjalnej z innymi świadczeniami (np. emeryturą, rentą z tytułu niezdolności do pracy itp.) – wyjątek stanowi renta rodzinna, w zależności od jej wysokości.

Mając przyznaną rentę z tytułu niezdolności do pracy można także złożyć wniosek o przyznanie dodatku pielęgnacyjnego. Przysługuje on osobom, które mają stwierdzoną całkowitą niezdolność do pracy i otrzymują z tego tytułu rentę/emeryturę. Przyznawany jest na podstawie oceny lekarza orzecznika ZUS. W przypadku osób, które mają ustaloną niezdolność do samodzielnej egzystencji (np. w przypadku ciężkiej, obłożnej choroby) – wysokość dodatku pielęgnacyjnego ulega zwiększeniu  o 50 %. Szczegółowe informacje na stronie ZUS – dodatek pielęgnacyjny.

Oprócz ZUS pomocy osobom niepełnosprawnym udziela także Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Uzyskanie pomocy z tego źródła jest ściśle powiązane z posiadaniem orzeczenia o niepełnosprawności, jest także zależne od wysokości uzyskiwanych dochodów, a w niektórych przypadkach od posiadanego stopnia niepełnosprawności.

Na co można liczyć ze strony PFRON:

- pomoc w zakupie wózka inwalidzkiego, samochodu, przystosowaniu mieszkania do potrzeb osoby poruszającej się na wózku;

- finansowanie warsztatów terapii zajęciowej, warsztatów aktywizacji zawodowej;

- dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, zwrot kosztów przystosowania/wyposażenia stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej;

- dofinansowanie na założenie/prowadzenie działalności gospodarczej, studia podyplomowe, kursy itp.;

- dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, aparatów słuchowych itp.;

- dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych (raz na rok).

PFRON regularnie publikuje biuletyn pod nazwą ABC osoby niepełnosprawnej. Warto się zapoznać z aktualnym numerem (1/2014).

W celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji można otrzymać zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153zł. Niestety, nie przysługuje on osobie otrzymującej już dodatek pielęgnacyjny (od ZUS) ani osobom przebywającym w instytucjach zapewniających całodobową bezpłatną opiekę. Szczegóły na stronie MPiPS.

Osoba samotna, która z powodu choroby nie może wykonywać samodzielnie codziennych zadań (np. zakupów, sprzątania, gotowania), powinna złożyć wniosek o przyznanie opieki – o takiej konieczności decyduje lekarz, a jej zakres, okres i miejsce świadczenia ustala ośrodek pomocy społecznej. Opieka jest płatna, a wysokość stawki godzinowej zależy m. in. od dochodu osoby chorej (zazwyczaj nie przekracza 10zł za godzinę). Niektóre gminy dopuszczają także możliwość zwolnienia z opłaty. Informacje o usługach opiekuńczych dostępne są na stronie MPiPS oraz na stronach lokalnych ośrodków pomocy społecznej, np. dla Poznania.

Osoby chore i ich rodziny mogą liczyć na rozmaite formy pomocy społecznej, co jest uzależnione często od ich sytuacji materialnej. Na wniosek można uzyskać m. in. dożywianie dla dzieci (w ten sposób odciążając choćby chorego rodzica i domowy budżet), można także uzyskać miejsce w rodzinnym domu pomocy czy domach pomocy społecznej, jeśli członkowie rodziny nie są w stanie zapewnić należytej opieki osobie chorej. Wszystkie te formy pomocy są regulowane rozporządzeniami Ministra Pracy i Pomocy Społecznej, a wszystkie informacje na ich temat są dostępne na stronie MPiPS oraz na stronach lokalnych i regionalnych ośrodków pomocy rodzinie/ośrodków pomocy społecznej.

W zależności od wysokości dochodów w rodzinie można złożyć wniosek o przyznanie dodatku mieszkaniowego i energetycznego. Warunki ich przyznania znajdują się na stronach poszczególnych ośrodków pomocy rodzinie/centrów świadczeń, np. dla Poznania.

Przy okazji warto spytać o możliwość uzyskania zasiłku stałego, okresowego bądź celowego. Zasiłek stały przysługuje osobom niezdolnym do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, o ile nie przekraczają kryterium dochodowego: 477 zł w przypadku osoby samotnie gospodarującej lub 351 zł na osobę w rodzinie. Wysokość tego zasiłku zależy od dochodu, nie może być jednak niższa niż 30 zł i wyższa niż 447 zł. Zasiłek okresowy przyznawany jest czasowo ze względu np. na bezrobocie, chorobę czy niepełnosprawność. Obowiązuje takie samo kryterium dochodowe jak w przypadku zasiłku stałego. Zasiłek celowy przyznawany np. na zakup leku, opału, butów na zimę, drobne naprawy w domu. Kryteria finansowe także obowiązują w przypadku tego świadczenia.

Osoby pracujące, które zachorowały, a także ich małżonkowie mogą starać się o uzyskanie jednorazowej zapomogi z funduszu socjalnego w pracy swojej i/lub małżonka. Zapomogi mogą być również wypłacane przez związki zawodowe, jeśli osoba chora i/lub małżonek do nich należy. Informacje na ten temat można znaleźć na stronie Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych www.zfśs.pl/zapomogi_pieniezne.html. Również dzieci (studenci i uczniowie) osób chorych mogą liczyć na pomoc finansową zgodnie z regulaminem swoich szkół/uczelni.

Jeśli osoba chora wymaga krótkotrwałej opieki (np. po operacji), warto pamiętać o zasiłku opiekuńczym. Jest to zasiłek wypłacany opiekunowi osoby chorej przez maksymalnie 14 dni w roku, jeśli chory ma powyżej 14 lat, i 60 dni, jeśli chore jest dziecko do lat 14. Informacje o sposobie obliczania wysokości zasiłku, osobach uprawnionych i koniecznych dokumentach dostępne są na stronie ZUS – zasiłek opiekuńczy.

Warto pamiętać też o zasiłku dla opiekuna osoby niepełnosprawnej (zwanym też świadczeniem pielęgnacyjnym). Z zasady przysługuje on osobie, która zrezygnowała z pracy zawodowej, aby opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny. Aktualnie wysokość tego zasiłku wynosi 620zł i przyznawane jest niezależnie od wysokości dochodów  w rodzinie. Na podstawie rządowego programu wspierania osób otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne może być zwiększone o dodatkowe 200zł. Wniosek o ustalenie prawa do zasiłku składa się wraz z odpowiednimi dokumentami w Miejskim/Gminnym Ośrodku Pomocy Rodzinie. Więcej informacji dostępne na stronie MPiPS.

Pomocy dla osoby chorej można szukać także u lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej (zwanego popularnie rodzinnym). Ma on prawo wypisać skierowanie np. na rehabilitację, do sanatorium, na masaże itp. Ponadto wypisuje zlecenia na sprzęt ortopedyczny i środki pomocnicze, np. pieluchomajtki, podkłady, worki stomijne, pompy insulinowe, cewniki itp. W niektórych przypadkach konieczne jest wypisanie zlecenia przez lekarza specjalistę, np. ortopedę na zakup protez czy obuwia ortopedycznego.

Sprzęt taki można kupić w specjalnych sklepach ze sprzętem medycznym, które mają podpisaną umowę z NFZ. Zakup jest dofinansowany tylko do określonej kwoty. Powyżej tej kwoty pacjent sam pokrywa należność – ale może też zwrócić się o pomoc w tym zakresie do PFRON. (Więcej informacji  na temat zleceń znajduje się na końcu tego artykułu.)

Często nie docenia się roli lekarzy medycyny paliatywnej, jednak często bywają oni niezastąpieni. Możliwa jest:

- bezpłatna opieka lekarza wraz z dojazdem do domu;

- darmowe leki;

- wypożyczenie chodzików, kul ortopedycznych, specjalnych łóżek, wózków inwalidzkich itp.;

- bezpłatna opieka pielęgniarki wraz z dojazdem do domu (możliwość podłączenia kroplówek itp. – niestety za płyny do infuzji trzeba zapłacić, jednak zdarza się, że pielęgniarka kupuje, a chory oddaje jej pieniądze, więc odchodzi np. konieczność pójścia do apteki).

Warto poszukać w swojej okolicy ośrodka opieki paliatywnej lub hospicjum – być może świadczą oni usługi także poza swoją placówką.

Nie wolno zapominać też o fundacjach i stowarzyszeniach – w Polsce jest ponad 200 ośrodków działających na rzecz chorych onkologicznie! Pomagają one chorym na różne sposoby – od pomocy psychologicznej, przez finansowanie leczenia aż po opiekę hospicyjną. O możliwość uzyskania pomocy należy się zwrócić bezpośrednio do wybranej placówki.

Warto skorzystać też z pomocy innych ludzi – dzięki stronom internetowym możliwe jest np. znalezienie wolontariusza chętnego do pomocy przy opiece nad osobą chorą, ale można też znaleźć mnóstwo ofert dotyczących sprzedaży po okazyjnych cenach (a nawet za darmo!) sprzętu, leków itp. Warto zajrzeć np. na www.gumtree.pl, www.allegro.pl lub www.tablica.pl.

Osobom posiadającym ważne orzeczenie o niepełnosprawności przysługują różne ulgi i zniżki, np. na bilety PKP i PKS (warto zaznajomić się z regulaminami, bo zależy to od stopnia niepełnosprawności), bezpłatne przejazdy MPK, ulgi dla opiekunów osób niepełnosprawnych, karty parkingowe, zwolnienia z opłat abonamentowych, ulgi telekomunikacyjne, ulgi na bilety wstępu do muzeów… Szczegółowe informacje dostępne są na wielu stronach poświęconych osobom niepełnosprawnym, np. niepełnosprawni.pl lub na stronach ośrodków pomocy społecznej.

Najłatwiej znaleźć taką informację w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dn. 6 grudnia 2013 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie. Wystarczy pobrać plik i w tabeli sprawdzić, kto może wypisać zlecenie (np. na perukę, worki stomijne, podkłady), jaki jest limit refundacji przez NFZ i jak często można takie zlecenie otrzymać. Z kolei w internetowej wyszukiwarce dostępnej na stronie NFZ można sprawdzić, gdzie znajduje się najbliższy punkt sprzedaży takich wyrobów.