Skąd się bierze rak? Czy można mu zapobiegać? Naukowcy zgadzają się co do jednego – zachorowanie na nowotwór jest uzależnione zarówno od genów, jak i od ekspozycji na tak zwane czynniki ryzyka. Ingerencja w geny jest zakazana prawnie, jednak możliwe jest zbadanie, czy jesteśmy nosicielami zmutowanych wersji genów. Lepiej wygląda kwestia pozostałych czynników wpływających na nasze zdrowie, których wpływ jest w dużej mierze zależny od nas samych . Przed nami krótki kurs profilaktyki antynowotworowej w odcinkach.

Prewencja  to działania zmierzające do redukcji umieralności na nowotwory złośliwe poprzez zmniejszenie liczby zachorowań na nowotwory oraz wczesne wykrywanie zmian nowotworowych. Jest to możliwe dzięki unikaniu ekspozycji na karcynogeny, modyfikowanie stylu życia oraz udział w badaniach, których celem jest diagnozowanie zmian przednowotworowych lub nowotworów we wczesnym stadium zaawansowania. Narażenie na jeden bądź kilka czynników ryzyka nie wiąż się automatycznie z zachorowaniem na nowotwór. Poszczególne czynniki wpływają na siebie i mogą wzmacniać swoje działanie (na zasadzie synergii), zwiększając ryzyko powstania komórek nowotworowych. Niektóre z tych czynników są możliwe do wyeliminowania, niektórych – takich jak starzenie się czy występowanie nowotworów u przodków nie da się usunąć. Przez najbliższe tygodnie będziemy prezentować poszczególne czynniki ryzyka zachorowania na raka.

Najważniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania a nowotwór, na który nie mamy wpływu, jest starzenie się. Statystyki są nieubłagane – większość zachorowań na nowotwory występuje u osób, które ukończyły 55. rok życia. Jednak nowotwory występują także u osób młodszych. Zarówno starzenie się, jak i powstawanie raka mają wspólną przyczynę – kumulację zmian ilościowych i jakościowych w komórkach macierzystych. Niektóre zmiany w DNA prowadzą do niekontrolowanego podziału komórek macierzystych, który to proces może prowadzić do powstania nowotworu. Czynniki środowiskowe (stres, palenie papierosów, otyłość, status społeczny) przyspieszają proces skracania telomerów ( fragmentów chromosomu, zlokalizowanych na jego końcu, które zabezpieczają go przed uszkodzeniem podczas kopiowania) przez zmniejszenie ich aktywności. Zmiany te mogą prowadzić do powstania raka .