Promieniowanie ultrafioletowe (UV) jest częścią elektromagnetycznego spektrum emitowanego naturalnie przez słońce lub przez sztuczne urządzenia do opalania się (solaria). Ilość promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni zmieni uzależniona jest od wielu czynników. Najważniejszym z nich jest pora dnia, latem 20-30% dziennej dawki UV dociera do ziemi w godzinach 11-13, 75% między 9 a 15. Sezonowe zróżnicowanie ekspozycji na promieniowanie słoneczne jest istotnym czynnikiem na obszarach położonych w strefie klimatów umiarkowanych. Innymi elementami różnicującymi narażenie na promieniowanie słoneczne są: szerokość geograficzna, wysokość nad poziomem morza, poziom i rodzaj chmur, odbicie powierzchniowe oraz zanieczyszczenie powietrza.
Promieniowanie UV jest główną przyczyną zachorowań na nowotwory skóry, w tym czerniaka złośliwego skóry. W 2009 roku IARC (Międzynarodowa Organizacja do Badań nad Rakiem) zaliczyła promieniowanie słoneczne oraz promieniowanie UV ze sztucznych urządzeń do czynników kancerogennych dla człowieka (grupa 1). Nowotwory skóry są najczęściej występującym nowotworem u osób z jasną karnacją skóry. W 2012 roku z powodu czerniaka złośliwego skóry zmarło na świecie 55 500 osób, z czego około 22 200 zgonów zarejestrowano w Europie. Nowotwór ten stanowi 5-10% wszystkich zachorowań na nowotwory skóry, 80-85% nowotworów skóry to nowotwory podstawnokomórkowe, 15-20% nowotwory kolczystokomórkowe. Najwyższą na świecie zachorowalność na czerniaka skóry obserwuje się w Nowej Zelandii i Australii. W Europie zachorowalność jest szczególnie wysoka w krajach nordyckich, Szwajcarii, Holandii, Czechach i Słowenii. W populacji brytyjskiej oszacowano, że promieniowanie UV odpowiada za 3.4% zachorowań na nowotwory u mężczyzn (z czego 90% to czerniaki skóry) oraz 3.5 zachorowań u kobiet (z czego 82% to czerniaki skóry). Inne nowotwory skóry (C44) zostały wyłączone z analizy. Odsetek zachorowań na nowotwory, za który odpowiada promieniowanie UV jest porównywalny dla innych europejskich krajów.
Mechanizm kancerogennego wpływu promieniowania UV jest dobrze poznany. Szczególnie negatywny wpływ ma ekspozycja w dzieciństwie. Narażenie na promieniowanie modyfikowane jest poprzez indywidualne zachowania. Głównym wewnątrzkomórkowym celem działania promieniowania UV jest DNA. Wiele fotoproduktów, zróżnicowanych w zależności od długości promieniowania, formułuje się w DNA i może ewoluować do zmian przedmutagennych. Promieniowanie UV, oprócz indukowania mutacji, osłabia również elementy układu odpornościowego człowieka. Melanogeneza wynikająca z wpływu promieniowania UV, jak również opalenizna, uznawane są powszechnie są za elementy ochrony eksponowanej skóry przez dalszym niekorzystnym wpływem promieniowania.
Poziom ekspozycji na promieniowanie UV może być obniżony poprzez poszukiwanie cienia w porach najsilniejszego wpływu promieniowania słonecznego, odpowiedni ubiór oraz używanie filtrów przeciwsłonecznych. Narażenie na sztuczne urządzenia do opalania się może zostać zupełnie wyeliminowane. Narażenie na promieniowanie UV pochodzenia naturalnego może być ograniczone, ale nie należy go zupełnie eliminować. Kompletne ograniczenie ekspozycji na promieniowanie UV nie jest celem profilaktyki ze względu na pozytywne efekty jego wpływu (źródło witaminy D, zdrowotny wpływ aktywności na świeżym powietrzu). Promieniowanie słoneczne jest głównym źródłem witaminy D, której jedynie niewielka ilość uzyskiwana jest z diety. Pozytywny wpływ promieniowania UV może zostać jednak osiągnięty również przy unikaniu nadmiernego narażenia na promieniowanie słoneczne i nie korzystanie ze solariów.
Biorąc pod uwagę całość dowodów epidemiologicznych autorzy Europejskiego Kodu Walki z Rakiem zalecają w punkcie dotyczącym promieniowania ultrafioletowego: „Unikaj zbyt częstej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, szczególnie w dzieciństwie. Używaj odzieży i filtrów ochronnych. Nie korzystaj ze solariów”.