Picie alkoholu jest trzecim w kolejności czynnikiem ryzyka występowania chorób oraz umieralności w Europie. Kontynent europejski jest regionem charakteryzującym się najwyższym spożyciem alkoholu w skali całego świata, ze średnią konsumpcją ponad dwukrotnie przewyższającą średnie światowe spożycie (10.7 litra czystego alkoholu na osobę w wieku >=15 lat).  W grupie wiekowej 15-64 lata w krajach Unii Europejskiej, jeden na siedem przedwczesnych zgonów u mężczyzn oraz jeden na trzynaście u kobiet, spowodowanych jest spożywaniem alkoholu. Jednocześnie niskie do umiarkowanego spożycie alkoholu (jeden drink co drugi dzień) może wiązać się z redukcją ryzyka wieńcowej choroby serca oraz zgonu z jej powodu.

Picie alkoholu odpowiada za około 3% (95%CI=1-5%) zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet oraz około 10% (95%CI=7-13%) zachorowań u mężczyzn. Spożywanie alkoholu związane jest przyczynowo z nowotworami złośliwymi jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku, wątroby, jelita grubego i odbytnicy oraz nowotworami piersi, nawet przy niskim oraz umiarkowanym spożyciu. Ryzyko zachorowania rośnie monotonnie wraz ze wzrostem spożycia. Dla obu płci picie alkoholu odpowiada za 25-44% nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowo-oddechowego, 18-33% nowotworów wątroby, 4-17% nowotworów jelita grubego i odbytnicy oraz 5% nowotworów piersi. W przypadku nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowo-oddechowego połączenie picia alkoholu i palenia papierosów skutkuje multiplikacją ryzyka zachorowania. Przy najwyższej ekspozycji na alkohol i dym papierosowy ryzyko zachorowania jest 14-krotnie wyższe niż przy braku ekspozycji. Dla nowotworów złośliwych wątroby ryzyko zachorowania rośnie o 30-40% przy spożyciu powyżej 40 gramów czystego alkoholu dziennie. Wyniki ponad 100 badań epidemiologicznych dotyczące nowotworów piersi wskazują na 8% wzrost ryzyka po menopauzie, 9% wzrost przed menopauzą oraz 10% ogólny wzrost ryzyka zachorowania dla kolejnych 10 gramów czystego alkoholu dziennie.       

Wnioski dotyczące alkoholu na podstawie IARC Monographs: „picie alkoholu jest kancerogenne dla człowieka (grupa 1)”, „etanol znajdujący się w napojach alkoholowych jest kancerogenny dla człowieka (grupa 1)”, „ aldehyd octowy związany z konsumpcją alkoholu jest kancerogenny dla człowieka (grupa 1)’.

Kilka mechanizmów biologicznych wyjaśnia kancerogenność alkoholu, wśród których wpływ etanolu i jego kancerogennego metabolitu, aldehydu, odgrywają główną rolę. W przypadku nowotworów piersi etanol działa zarówno jako kancerogen, jak również promotor dla istniejących komórek nowotworowych.  Istotnym mechanizmem w nowotworach piersi jest związany ze spożywaniem alkoholu wzrost poziomu androgenu i estrogenu. Do mechanizmów działania etanolu w kancerogenezie nowotworów złośliwych zalicza się również zaburzanie metabolizmu kwasu foliowego regulowanego przez reduktazę metylenotetrahydrofolianu, rozwój marskości wątroby, refluksu żołądkowo-przełykowego oraz osłabienie układu immunologicznego sprzyjające rozprzestrzenianiu się komórek nowotworowych.

Redukcja spożycia alkoholu w populacji europejskiej spowodowałaby obniżenie ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe. Ryzyko zachorowania na nowotwór dla mężczyzn spożywających poniżej 2 drinków dziennie (< 20 gram czystego alkoholu) oraz kobiet spożywających poniżej jednego drinka dziennie (< 10 gramów czystego alkoholu) jest o 6% niższe (HR=0.94, 95%CI=0.90-0.96) w stosunku do osób pijących więcej alkoholu. Przy wysokim spożyciu alkoholu (>= 4 drinki dziennie), istotne ograniczenie spożycia (do < 1 drinka dziennie) może spowodować 21% redukcję ryzyka zachorowania na nowotwór wątroby, 31% redukcję ryzyka nowotworów jelita grubego i odbytnicy oraz 30% redukcję ryzyka nowotworów piersi u kobiet.

Biorąc pod uwagę całość dowodów epidemiologicznych autorzy Europejskiego Kodu Walki z Rakiem  zalecają w punkcie dotyczącym alkoholu: „Jeżeli pijesz alkohol jakiegokolwiek rodzaju, ogranicz jego spożycie. Abstynencja jest lepszą metodą prewencji nowotworowej”.