Na Internetowym Koncie Pacjenta każdy powinien mieć już skierowanie na najnowsze szczepienie przeciw COVID. Czy pacjenci w trakcie leczenia onkologicznego powinni się zaszczepić? 

Należą oni do grupy szczególnie narażonej na ciężki przebieg chorób zakaźnych, w tym COVID-19. Leczenie nowotworów, zwłaszcza chemioterapia, immunoterapia czy radioterapia, wpływa na układ odpornościowy i może znacznie obniżać zdolność organizmu do obrony przed infekcjami. To sprawia, że zakażenie koronawirusem w tej grupie chorych często prowadzi do poważniejszych powikłań niż u osób zdrowych.

Szczepienia przeciwko COVID-19 zostały opracowane właśnie po to, by zmniejszać ryzyko ciężkiego przebiegu choroby, hospitalizacji i zgonu. U pacjentów onkologicznych skuteczność szczepionki może być nieco niższa niż u osób bez obciążeń zdrowotnych, ponieważ ich układ odpornościowy reaguje słabiej. Mimo to badania pokazują, że zaszczepienie daje wyraźną ochronę i zmniejsza ryzyko poważnych konsekwencji zakażenia. Dlatego większość towarzystw onkologicznych i instytucji zdrowia publicznego zaleca szczepienia w tej grupie pacjentów.

Ważne jest jednak, by decyzję o szczepieniu skonsultować z lekarzem prowadzącym. Nie każdy moment terapii jest równie dobry na podanie szczepionki. Na przykład w czasie intensywnej chemioterapii, kiedy liczba białych krwinek jest bardzo niska, szczepionka może nie przynieść oczekiwanej odpowiedzi immunologicznej. Dlatego lekarz zwykle planuje podanie dawki w okresie, gdy odporność pacjenta ma szansę choć częściowo się odbudować. Podobne zasady dotyczą terapii celowanych czy immunoterapii, które mogą zmieniać działanie układu odpornościowego.

Ogólnie przyjmuje się, że szczepienie najlepiej podać co najmniej kilka dni przed rozpoczęciem cyklu chemioterapii – zwykle od 7 do 14 dni, aby organizm zdążył wytworzyć odpowiedź immunologiczną. Jeśli szczepienie przypada w trakcie leczenia, często rekomenduje się odczekanie około tygodnia od zakończenia cyklu, a następnie szczepienie w okresie, gdy parametry krwi zaczynają wracać do normy. W przypadku radioterapii zalecenia są podobne: podanie dawki najlepiej planować kilka dni przed rozpoczęciem naświetlań albo w przerwach między sesjami, aby zmniejszyć ryzyko osłabionej odpowiedzi. Każdorazowo jednak decyzję powinien potwierdzić lekarz prowadzący, ponieważ czas ten może być różny w zależności od rodzaju nowotworu, schematu leczenia i ogólnego stanu pacjenta.

U osób z nowotworami hematologicznymi, jak białaczki czy chłoniaki, decyzje bywają bardziej złożone, bo wpływ terapii na odporność jest jeszcze silniejszy. Mimo to także w tej grupie szczepienie uznaje się za ważny element ochrony przed zakażeniem.

Podobnie jest ze szczepieniami przeciwko grypie. Rekomendacje są bardzo jasne – szczepienia są zalecane praktycznie wszystkim pacjentom onkologicznym. Grypa może u osób z obniżoną odpornością przebiegać wyjątkowo ciężko, prowadząc do powikłań płucnych, zaostrzeń chorób współistniejących i częstszych hospitalizacji. Najlepiej podać szczepionkę jeszcze przed rozpoczęciem sezonu grypowego, czyli jesienią, a w trakcie leczenia onkologicznego optymalny czas to podobnie jak przy COVID-19 kilka dni przed cyklem chemioterapii lub tydzień po jego zakończeniu, gdy układ odpornościowy zaczyna się odbudowywać. Szczepionki przeciw grypie są inaktywowane, czyli nie zawierają żywego wirusa, co sprawia, że są bezpieczne także dla osób z osłabioną odpornością.

Zdrowia. Trzymajcie się. 

I szczepcie się.