Ból jest jednym z najczęstszych i najbardziej obciążających objawów choroby nowotworowej. Może pojawiać się na różnych etapach leczenia. Nie zawsze wynika bezpośrednio z samego guza. Czasami jest skutkiem ubocznym leczenia chirurgicznego, radioterapii czy chemioterapii, innym razem pojawia się w wyniku powikłań, takich jak uszkodzenie nerwów czy przewlekły stan zapalny. Niezależnie od przyczyny, ból onkologiczny zawsze powinien być traktowany poważnie i skutecznie leczony.

W praktyce spotykamy się z różnymi rodzajami bólu u pacjentów onkologicznych. Może to być ból somatyczny, dobrze zlokalizowany i związany z kośćmi, mięśniami lub skórą, ból trzewny, który dotyczy narządów wewnętrznych i ma charakter rozlany, a także ból neuropatyczny, powstający w wyniku uszkodzenia nerwów, często opisywany przez pacjentów jako pieczenie, kłucie czy przeszywający prąd. Charakter bólu jest istotny, ponieważ od niego zależy dobór odpowiednich leków i metod terapii.

Współczesna medycyna dysponuje wieloma możliwościami leczenia bólu nowotworowego. Stosuje się tak zwaną drabinę analgetyczną WHO, czyli stopniowy dobór leków od najprostszych środków przeciwbólowych, przez opioidy słabe, aż po silne leki opioidowe, a w razie potrzeby także metody wspomagające, takie jak leki przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe, blokady nerwowe, radioterapia paliatywna czy leczenie niefarmakologiczne, w tym fizjoterapia i wsparcie psychologiczne. Celem zawsze jest poprawa jakości życia pacjenta, bo ból nie powinien być traktowany jako nieunikniona część choroby nowotworowej.

Pacjent ma w Polsce zagwarantowane prawo do leczenia bólu. Wynika ono wprost z ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Każda osoba chora ma prawo do oceny natężenia bólu, do zastosowania odpowiednich środków, które go uśmierzają, oraz do monitorowania skuteczności terapii. Lekarz ma obowiązek nie tylko zapobiegać cierpieniu, ale również informować pacjenta o dostępnych metodach terapii, możliwych efektach i skutkach ubocznych.

Prawo do leczenia bólu łączy się także z prawem do poszanowania godności i jakości życia. Oznacza to, że pacjent nie może być pozostawiony sam sobie z bólem, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Jeżeli stosowane leczenie nie przynosi efektów, chory ma prawo domagać się zmiany terapii, skierowania do poradni leczenia bólu lub objęcia opieką paliatywną. Leczenie bólu w ramach świadczeń gwarantowanych jest finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, co oznacza, że dostęp do leków przeciwbólowych, w tym także do silnych opioidów, nie powinien wiązać się z dodatkowymi kosztami dla pacjenta.

Niestety, w praktyce zdarza się, że ból bywa bagatelizowany. W takiej sytuacji pacjent lub jego bliscy mogą, a wręcz powinni, przypominać o swoich prawach. Warto rozmawiać z lekarzem, zgłaszać rzeczywiste natężenie bólu i jasno podkreślać, jeśli stosowane leczenie nie działa. W razie braku reakcji można zwrócić się do Rzecznika Praw Pacjenta, który ma uprawnienia do interwencji w takich sprawach.

Ból onkologiczny nie jest wyrokiem, który trzeba biernie znosić. Jest objawem, który można i trzeba skutecznie leczyć. Pacjent ma do tego pełne prawo, a personel medyczny obowiązek wdrożenia takich metod, które będą zgodne z aktualną wiedzą i zapewnią możliwie najlepszą jakość życia w trakcie choroby.

Zdrowia i trzymajcie się.