O neutropenii mówimy gdy dochodzi do spadku poniżej dopuszczalnej normy liczby granulocytów obojętnochłonnych - neutrofili i neutrocytów. Odpowiadają one za obronę przed infekcjami. Związana z nią jest gorączka neutropeniczna, o której mówimy gdy temperatura ciała osoby leczonej przekracza 38,5 stopnia Celsjusza i utrzymuje się przez czas dłuższy niż 1 godzina. Dodatkowo liczba granulocytów obojętnochłonnych jest niższa od 500ul.
Przyczyną powstania neutropenii jest uszkodzenie szpiku na skutek działania leków stosowanych w chemioterapii lub napromienienia szpiku w czasie radioterapii. Ryzyko wystąpienia zwiększa się przy niewydolności wątroby, zajęciu przez nowotwór trzech lub więcej narządów, wzrastającej liczbie cykli chemioterapii i jednoczasowej radioterapii. Największy spadek granulocytów obserwuje się po 7-14 dobach od podanych cytostatyków, ale może też wystąpić później.
Konsekwencją neutropenii może być spadek odporności i skłonność do zakażeń. W wyniku wystąpienia gorączki neutropenicznej mogą pojawić się powikłania: niewydolność oddechowa, niewydolność nerek, serca, hipotonia, wykrzepianie śródnaczyniowe, zaburzenia świadomości.
Leczenie polega na profilaktyce, czyli obserwowaniu poziomu granulocytów i nie dopuszczeniu do ich spadku, a także włączaniu preparatów powodujących wzrost granulocytów. W przypadku wystąpienia objawów zakażenia terapia polega na stosowaniu antybiotyków o szerokim spektrum działania.
O małopłytkowości mówimy gdy dojdzie do spadku płytek poniżej 150 tys. Najczęściej do takiej sytuacji dochodzi wskutek uszkodzenia szpiku i w konsekwencji zmniejszenia produkcji płytek krwi lub w związku z wystąpieniem schorzeń o podłożu immunologicznym. Płytki krwi są niezbędne do utrzymania tzw. Hemostazy czyli odpowiedniej krzepliwości krwi - stąd ich brak doprowadza do powstawania skaz krwotocznych i wybroczyn.
Praktycznym i skutecznym sposobem postępowania jest przetaczanie masy płytkowej choremu.
O niedokrwistości mówimy gdy obserwujemy spadek HB poniżej 12g/dl u kobiet i 14g/dl u mężczyzn. Może występować na skutek wielu czynników: stosowanej chemioterapii i\lub radioterapii w konsekwencji uszkodzenia szpiku, naciekania szpiku kostnego przez komórki nowotworowe, utraty krwi, zaburzeń w procesie produkcji hemoglobiny, schorzeń o podłożu immunologicznym, upośledzonego funkcjonowania erytrocytów.
Objawami takiego stanu rzeczy może być osłabienie, nadmierna męczliwość, różnego rodzaju bóle, zaburzenia koncentracji, męczliwość, nudności i zaparcia, zaburzenia rytmu serca.
Leczenie powinno polegać na eliminacji przyczyny powstania takiego stanu rzeczy. Jeśli usunięcie przyczyny nie jest możliwe lub nie przynosi spodziewanych efektów wtedy stosuje się przetoczenie masy płytkowej, preparaty stymulujące erytropoezę. Niedokrwistość pogarsza jakość życia osoby leczonej i może pogarszać spodziewane efekty leczenia.
Stan utrzymującego się uczucia zmęczenia lub wyczerpania związany z chorobą lub przebytym leczeniem, który jest nieproporcjonalnie nasilony do bieżącej aktywności. Objawy nie ustępują pod wpływem odpoczynku lub snu. Osoba dotknięta tym zespołem może odczuwać obniżenie nastroju, spadek motywacji i apatię.
Niektóre badania wskazują, że zespół zmęczenia może dotyczyć nawet 80% chorych leczonych onkologicznie. Dodatkowym problemem jest fakt, że objawy zespołu zmęczenia, często nie są zgłaszane przez chorych bądź też są bagatelizowane przez lekarzy. Warto pamiętać, że zespół ten może występować w trakcie leczenia jak i wiele lat po jego zakończeniu. Może on być poważną przeszkoda w prowadzonej terapii lub też powodem podjęcia decyzji o odstąpieniu od kontynuowania leczenia.
Najczęściej zespół zmęczenia nowotworowego występuje z innymi zaburzeniami fizjologicznymi organizmu, co utrudnia jego diagnozę. Do powstania tego zespołu może przyczynić się między innymi: ból, niedobory żywieniowe, zmniejszona aktywność fizyczna, skojarzenie niektórych leków, zaburzenia snu, niedokrwistość ale często również nasilenie objawów ze strony chorób współistniejących: układu krążenia, układu nerwowego, systemu hormonalnego czy schorzeń wątroby.
Rozpoznanie zespołu zmęczenia nowotworowego następuje poprzez wnikliwą obserwację chorego i konfrontację występujących objawów z jego stanem klinicznym i stosowanym leczeniem.
Postępowanie z takim chorym wymaga determinacji i partnerstwa. Czasami konieczne jest podejście interdyscyplinarne. Powinno zawierać w sobie zarówno elementy psychologii, umożliwiające zmianę zasad funkcjonowania poprzez indywidualny program ćwiczeń fizycznych, stosowanie technik relaksacyjnych, psychoterapii i poradnictwa żywieniowego jak i możliwe działanie farmakologiczne. To ostatnie powinno, w miarę możliwości, eliminować przyczyny mogące powodować powstanie zespołu jak i wspomagać procesy regeneracji organizmu.
Woda jest niezwykle istotna dla funkcjonowania naszego organizmu. Szacuje się że około 70% składu naszego ciała stanowi właśnie woda. Dlatego też wahania jej ilości mogą być brzemienne w skutkach dla organizmu. Uważa się, że już utrata 10% pierwotnego składu wody może doprowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu. Większa utrata wody, dochodząca do 20% pierwotnej ilości może doprowadzić do zgonu. Woda, poza tym że występuje w samych komórkach organizmu, występuje również w przestrzeniach międzykomórkowych. Jest substancją w której rozpuszczone są różne związki chemiczne istotne dla funkcjonowania organizmu. Za pomocą wody organizm reguluje swoją temperaturę, równowagę kwasowo zasadową i ciśnienie osmotyczne.
Zaburzenie gospodarki wodnej organizmu może oznaczać albo odwodnienia albo przewodnienie. Zarówno odwodnienie jak i przewodnienie mogą mieć charakter izotoniczny, hipertoniczny i hipotoniczny.
Odwodnienie hipotoniczne, to niedobór wody i spadek molalności płynów ustrojowych. Jest związane z utratą sodu. Dochodzi w nim do obrzęku komórek. Najczęściej pacjent ma zwiększone ciśnienie śródczaszkowe i objawy hipotensji i oligurii.
Odwodnienie hipertoniczne, to niedobór wody związany ze wzrostem molalności płynów ustrojowych. Dochodzi do niego na skutek hiperwentylacji moczówki czy diurezy osmotycznej. Pacjent ma wzmożone pragnienie, podwyższoną temperaturę, zaburzenia rytmu serca.
Odwodnienie izotoniczne jest związane z niedoborem wody i prawidłową molalnością płynów ustrojowych. Jego powodem jest utrata płynów lub krwi przez organizm. Objawami są spadki ciśnienia, przyspieszenie pracy serca i zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego.
Przewodnienie hipotoniczne związane jest z nadmiarem wody w organizmie ze zmniejszoną molalnością płynów ustrojowych. Występuje ono gdy chory otrzymywał nadmierne ilości płynów bezelektrolitowych. Chory taki ma obrzęki i objawy ze strony układu nerwowego. Powodem wystąpienia są zaburzenia czynności nerek wywołane ich uszkodzeniem bądź wpływające na pracę nerek zespoły paranowotworowe.
Przewodnienie hipertoniczne, to zwiększenie zawartości wody w organizmie ze zwiększoną molalnością płynów ustrojowych. Często występuje to u osób u których dochodzi do zaburzenia pracy nerek przy nadmiernej podaży roztworów hipertonicznych. Objawami są obrzęki kończyn, obrzęk płuc czy objawy ze strony układu nerwowego.
Przewodnienie izotoniczne związane jest z nadmiarem sodu w organizmie, a w konsekwencji i płynów ustrojowych. Powodują je nieprawidłowości w pracy nerek, wątroby czy serca. Chory w takim wypadku ma obrzęki.
Nudności i wymioty związane z podawaniem chemioterapii mogą być trojakiego rodzaju w zależności od czasu ich wystąpienia. Mogą być wyprzedzające, czyli takie które występują przed podaniem planowanej chemioterapii. Najczęściej występują u osób które już miały stosowaną chemioterapię i leki mające osłabić wymioty nie przyniosły spodziewanych efektów. Jest to więc raczej zjawisko o charakterze psychogennym powodowane przykrymi doświadczeniami (nudności i wymioty uwarunkowane psychogennie).
Ostre nudności i wymioty występują bezpośrednio po podaniu cytostatyków, a późne występują po 24 godzinach od podania chemii. Powodów wystąpienia nudności i wymiotów jest kilka. Najczęściej jest to konsekwencja pobudzenia ośrodka nerwowego zlokalizowanego na dnie IV komory i pnia mózgu. Pobudzenie to może wystąpić na skutek podrażnienia receptorów nerwu błędnego znajdujących się w błonie śluzowej przewodu pokarmowego albo bezpośrednio przez substancje przenikające z krwi do płynu mózgowo- rdzeniowego.
Szacuje się, że jeśli nie stosowano by odpowiedniego zabezpieczenia farmakologicznego nudności i wymioty występowały by u około 80% pacjentów przyjmujących cytostatyki. Zdarza się jednak, że mimo podanych osłonowo leków objawy te i tak występują choć mają mniejsze nasilenie. Stosowane leczenie osłonowe powinno rozpoczynać się od leków najsłabiej działających i być zmieniane na silniejsze w zależności od nasilenia występujących objawów.
Konsekwencjami nudności i wymiotów mogą być zaburzenia wodno-elektrolitowe czy odwodnienie organizmu. Pogarszają one również jakość życia chorego a czasami ich występowanie skutkuje przerwaniem prowadzonej terapii. Wyniki badań klinicznych wskazują, że wymioty występują częściej u osób w młodszym wieku oraz przy jednoczesnym stosowaniu estrogenów, leków przeciwgrzybicznych, przeciwbakteryjnych, preparatów żelaza, opioidów, lewodopy.
Jako leki zapobiegające wystąpieniu wymiotów podaje się najczęściej takie preparaty jak Zofran, Navoban, Kytril, Deksametazon, Aprepirant.
Biegunki. O biegunce mówimy wtedy kiedy mamy do czynienia ze zwiększoną ilością wypróżnień - powyżej trzech na dobę, a stolec ma zmienioną konsystencję. Najczęściej jest on luźny z domieszka śluzu lub krwi. W przypadku stosowania chemioterapii najczęściej występuje do trzeciej doby po podaniu cytostatyków. Powodem jej wystąpienie jest uszkodzenie komórek nabłonka wyścielającego jelita i zaburzenia produkcji wydzielania enzymów. Stosowana chemioterapia niszczy też florę bakteryjną, co nie pozostaje bez wpływu na pracę jelit.
Należy pamiętać, że stosowane leczenie osłabia układ odpornościowy organizmu, co zwiększa ryzyko infekcji wirusowych i bakteryjnych, które mogą wywoływać biegunki. Konsekwencją biegunek może być odwodnienie dlatego nie należy bagatelizować tego objawu.
Zmiany zapalne śluzówek jamy ustnej. Zmiany zapalne są konsekwencją uszkodzenia komórek tworzących śluzówkę. Zdecydowanie częściej występują gdy mamy do czynienia z leczeniem skojarzonym, a więc chemio i radioterapią okolic głowy i szyi lub stosowaniem chemioterapii w wysokich dawkach. Niektóre cytostatyki, takie jak np. 5-florouracyl, metotreksat, doksorubicyna, blomycyna, etopozyd, paklitaksel częściej niż inne cytostatyki wywołują zmiany zapalne błony śluzowej jamy ustnej. Wystąpienie tych objawów może doprowadzić do konieczności zastosowania żywienia pozajelitowego. Taka sytuacja wymaga leczenia przeciwbólowego i przeciwzakaźnego. Doskonałe efekty daje w takich sytuacjach benzydamian, który działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Można też stosować z powodzeniem Ethyol. W niektórych przypadkach stosuje się krioterapię i laseroterapię.
Pod tym pojęciem rozumiemy uszkodzenia obwodowego układu nerwowego w czasie stosowanej chemioterapii.
Polineuropatia może być:
Najczęściej rozpoczyna się od drętwienia dystalnych części kończyn, którego nasilenie powoduje długotrwałe zaburzenia czucia dotyku, ciepła i zimna, aż do poważnych zaburzeń motorycznych, utrudniających codzienne funkcjonowanie. Opisywanym dolegliwościom często towarzyszą objawy bólu w postaci pieczenia, palenia, drętwienia czy uczucia rażenia prądem.
Nie do końca znana jest przyczyna powstawania tego objawu. Przypuszcza się, że wpływ na nie mają otrzymane dawki leków, leczenie skojarzone oraz leki coraz to nowej generacji, działające w sposób bardziej celowany - paradoksalnie chroniąc inne narządy uszkadzają włókna nerwowe.
Leczenia tego typu objawów jest bardzo trudne i polega na podawaniu magnezu oraz środków antydepresyjnych Czasami objawami polineuropatii może być porażenna niedrożność jelit, która związana jest z utrudnioną perystaltyka, na skutek uszkodzenia nerwów mających swoje zakończenia w ścianach jelita. Można je dość skutecznie leczyć lekami wzmagającymi perystaltykę jelit. Szczególna postacią neuropatii jest całkowita bądź częściowa utrata słuchu na skutek stosowanej chemioterapii.
Może wystąpić w trakcie lub po zakończeniu chemioterapii. Objawami mogą być zaburzenia rytmu serca, niedokrwienie, zmiany zapalne mięśnia sercowego lub osierdzia a czasami nawet ostra niewydolność.
Ważne jest przestrzeganie zalecanych dawek chemioterapii i monitorowanie pracy serca w czasie leczenia. W przypadku wystąpienia któregoś z opisanych objawów wskazane jest standardowe leczenie kardiologiczne i modyfikacj,a a nawet przerwanie chemioterapii.Niektóre cytostatyki wykazują działanie neurotoksyczne prowadząc do upośledzenia pracy nerek. To może z kolei doprowadzić do zaburzeń w gospodarce wodno-elektrolitowej i konsekwencji do poważnych powikłań. Dlatego też w czasie chemioterapii powinna być kontrolowana praca nerek i stosowane odpowiednie nawodnianie z wzbogacaniem organizmu w elektrolity, których ubytek zaobserwowano.
Objawy sygnalizujące uszkodzenie pracy nerek to osłabienie mięśni, przykurcze, zmiany psychiczne. Czasami na skutek stosowanej chemioterapii dochodzi do krwotocznego zapalenia pęcherza moczowego lub tzw. ostrego zespołu rozpadu guza, który w konsekwencji prowadzi do uszkodzeń nerek. Zjawisko takie obserwujemy gdy na skutek zastosowanego leczenie gwałtownie zmniejsza się masa guza i produkty rozpadu osadzają się w kanalikach nerkowych. Leczenie niewydolności nerek i ich konsekwencji nie różni się od leczenia internistycznego.
W przypadku stosowania niektórych cytostatyków może dojść do zmian zapalnych w obrębie pęcherzyków płucnych. Objawy te mogą wystąpić w trakcie lub po prowadzonej terapii i towarzyszy im podwyższona temperatura ciała, niewydolność oddechowa oraz duszności. W konsekwencji może to doprowadzić do zwłóknienia płuc. Ważne jest więc odpowiednie monitorowanie chorego i przestrzeganie zalecanych dawek leków.
prowadzona chemioterapia może powodować zmiany w krzepliwości krwi a w konsekwencji powstawanie zatorów w naczyniach krwionośnych. Najniebezpieczniejsza jest zatorowość płucna, która może doprowadzić do zgonu. Poza przyjmowanymi lekami zatorowości sprzyja długotrwałe unieruchomienie chorego. Stąd w przypadku długotrwałego leczenia ważne jest działanie profilaktyczne związane z podawaniem heparyny.
Utrata włosów może mieć miejsce na każdym etapie leczenia cytostatykami. Jest ono konsekwencją uszkodzenia mieszków włosowych. Ma jednak charakter odwracalny i po zakończonym leczeniu włosy odrastają.
Moja mama jest po 5 cyklu chemioterapii. Choruje na drobnokomórkowego raka płuca prawego. Przed 6 cyklem chemii bardzo spadły jej płytki. W szpitalu dostał krew i płytki. Po wyjściu ze szpitala po 4 dniach płytki spadły o połowę i ponownie trafiła do szpitala. Czy można podawać w warunkach domowych leki, które będą utrzymywały płytki w normie? Czy sa w ogóle takie leki i czy jest jakakolwiek szansa na usunięcie guza chirurgicznie przy drobnokomórkowym raku płuc?
O tym czy leki można pobierać w warunkach domowych powinien zadecydować lekarz prowadzący- myślę że nie powinno być problemu. Co do możliwości zabiegu chirurgicznego to wszystko zależy od lokalizacji i wielkości guza.
Mąż mój jest pół roku po całkowitym usunięciu żołądka (rak) brał 25 naświetlań i jest w trakcie brania chemii przez 2 -m-c co 28 dni po 3x, obecnie będzie brał 3 cykle po 5 chemi, po nich czuje sie bardzo źle przez conajmniej 2 tygodnie jest bardzo slaby, brak apetytu, kiedy juz troszke się polepszy to czeka go nastepna seria chemi. Czy te objawy sa zawsze i normalne? Bardzo się martwię, dziekuje za odpowiedz B.
To bardzo częste zjawisko występujące w trakcie chemioterapii. Jest ono spowodowane tym że w czasie chemioterapii uszkadzane są również, poza chorymi komórkami, te zdrowe i one regenerują się po kilku, kilkunastu dniach -stąd takie objawy.
Witam , moja mama ma po 3 kursach chemii ( rak jajnika ) polineurapatię . Rak pokonany,ale skutki uboczne to Straszne bóle nóg, na początku palce a teraz pięty . Mam pytanie czy to postępuje i czy będzie zajmować kolejne stawy? Gdzie można i jak to leczyć? Dodam że leczy neuropatię już 1,5 roku ale bóle nie ustępują i cały czas jest na doustnych środkach przeciwbólowych.
opisane dolegliwości raczej nie powinny już postępować dalej. Warto skonsultować te objawy z neurologiem choć leczenie jest trudne.
Moja mama choruje na raka piersi i jest po 4 czerwonej chemii, czekają ją jeszcze 4 sterydowe do których miała być załączona herceptyna. Niestety w międzyczasie odezwały się nerki,z którymi już wcześniej miała problemy. Pojawił się kamień,blokujący przepływ lewego moczowodu. Jest na antybiotykach,ma założoną nefrostomię. w takim wypadku zapewne chemia zostanie wstrzymana. Czy może to wpłynąc na efekt leczenia chemioterapii?? i czy kamienie moga być efektem ubocznym chemii?
Pojawienie się kamienia raczej nie ma związku z podawaną chemią -on musiał w niej być wcześniej a przy chemii nerki są bardziej obciążone bo podaje się dużo płynów aby wyczyścić organizm. Lepiej by byłoby przerwa między podaniami była jak najkrótsza. Ale 2-3 tygodnie nie mają istotnego wpływu.
mam pytanie czy istnije mozliwos ze chemioterapia i naswietlenai moga pobudzic komorki rakowe. Mój maz wlasnie przeszedl taakie leczenie zaznacze ze byl to maly punkt w nosgardzieli w 2011 roku zostal zoperwony i usunieto mu chlonniaka tez przeszedl naswietlenai i przez 1.5 roku bylo wszytko dobrze a pozneij znaleziona podczas kolejnych badan maly punkcik
Niestety w przypadku chłonniaka tak się zdarza i nie ma to zazwyczaj związku z przebytym leczeniem.
Witam, jak "podwyższyć" ilość granulocytów obojętnochłonnych u 12-letniego dziecka w trakcie leczenia Vinblastyną?
to może zrobić tylko lekarz prowadzący.
Witam. Z początkiem maja 2012 roku zakończyłem leczenie - chemioterapia i radiochemioterapia. Jednym z objawów ubocznych leczenie i dokuczającym mi codziennie są bóle stawów z naciskiem na kolana i łydki. Poza tym że biore silne leki przeciwbólowe (tramal retard 50 mg) to lekarze nie potrafią mi pomóc w tej kwestii. Wyniki wszystkie mam dobre ,OB również. Jeśli ktoś potrafi mi odpowiedzieć co mam zrobić, jak leczyć stawy by mniej bolały albo żeby bóle ustały to proszę o pomoc!!!
Wskazana byłaby konsultacja reumatologa.
Potrzebujesz wiedzy lub porady?